چکیده:
اهمیت و تاثیر بالای نرخ ارز بر صادرات و واردات ایران بهحدی است که گروهی آن را مهمترین
عامل در تبیین تحولات صادرات و واردات کشور دانستهاند. اختلافنظرهای موجود درباره میزان
کنونی نرخ ارز و آثار و مشکلاتی که صادرکنندگان و تولیدکنندگان داخلی در مواجهه با نرخ ارز
موجود دارندء لزوم بررسی دقیقتر این رابطه را ضروری میکند.
در این بررسی ابتدا به نظامهای ارزی و نظریههای علمی تعیین نرخ ارزء پیشینه نرخ ارز و
وضعیت کنونی آن در ایران اشاره شده است. سپس با بررسی مطالعات تجربی صورت گرفته در
کشور درباره تاثیر نرخ ارز بر صادرات و واردات و دلایل موافقین و مخالفین افزایش یا کاهش نرخ
ارز, به جمعبندی این نظرات و ارائه پیشنهاد برای اصلاح نظام ارزی پرداخته شده است.
جمعبندی مطالب نشان میدهد که باتوجه به تاثیرات متفاوت نرخ ارز بر متغیرهای اقتصادی,
نمیتوان سطح مناسبی برای آن پیدا کرد که تمام اهداف مختلف اقتصادی را برآورده کند. بنابراین
باید سیاستهای مکمل برای آثار نامطلوب هر سطحی از نرخ ارز در نظر گرفته شود. همچنین علست
اختلافنظرهای گسترده درخصوص میزان نرخ ارزء» تعیین تصنعی نرخ آن و عدم انعطافپذیری و
پیشبینیپذیری نظام ارزی کشور و تسلط بالای دولت بر آن است.
مطالعات تجربی انجام شده در کشور درباره تاثیر نرخ ارز بر صادرات را میتوان به دو گروه
تقسیم کرد. گروه اول مطالعاتی است که تنها به تاثیر مستقیم نرخ ارز بر صادرات پرداختهاند و در
مقابل گروه دوم علاوه بر تاثیر مستقیم به تاثیر غیرمستقیم نرخ ارز بر صادرات از طریتق
متغیرهایی مانند تولید ناخالص داخلی و تورم نیز توجه کردهاند.
تاثیر مستقیم نرخ ارز بر صادرات در هر دی گروه مطالعات مثبت برآورد شده است. اما وجود
تاثیرات غیرمستقیم منفی در مطالعات گروه دوم و اختلاف به دست آمده در تاثیر مجموع (مستقیم
و غیرمستقیم) نرخ ارز بر صادرات در نتایج مطالعات گروه دوم مانع از نتیجهگیری متقن و صریح
در این خصوص است.
رابطه نرخ ارز با واردات نیز همانگونه که تئوری مورد وفاق اقتصاددانان بیان میکند. رابطه معکوس است