چکیده:
موضع قرآن در قبال تصویر سازی، بر منع و تحریم نیست. به طوری که قدرت حضرت عیسی (ع) بر ساختن پرنده گلین و دمیدن جان در او را به عنوان معجزه ونشانه نبوت و ساختن تمثال برای حضرت سلیمان را به عنوان نعمتی بر بندگان صالح معرفی می کند. ولیکن در روایات معصومین علیهم السلام وبه پیروی از آنها در فتاوای فقهاء بطور پراکنده( مبسوط، مقنعه، نهایه،شرح ارشاد ، مسالک الافهام، مکاسب محرمه و...)، تصاویر و مجسمه هایی که مردم آنها را برای عبادت و تکریم استفاده می کنند،حرام شده است به استناد اینکه حرمت ایجاد چیزی مستلزم حرمت آن چیز حدوثاً و بقاءً است.روایاتی هم، دال بر این است که خداوند هر صنعتی که در آن فساد محض باشد و مصلحتی عائد نشود را حرام کرده است.والّا اگر بهره ای مثل تزیین و سایر اغراض عقلایی از آن تصاویر ببرند حلال و مشروع می باشد ، رویکردها و اغراض عقلایی، هنری به ویژه درعلوم پزشکی،استفاده ازتصاویراندام های انسان جایگاه ویژه ای دارد و بدون تصاویر و اطلس ها،مولاژها، تدریس و یادگیری دروس دچار مشکلات عدیده ای خواهند شد، خلاف شریعت نمی باشد، بلکه در برخی موارد لازم و ضروری می باشد.
The Holy Quran takes no position of ban against portraiture as it introduces power of Jesus Christ (‘a) for making clay bird and breathing soul into it in the shape of miracle and an indication of prophethood as well as fabricating effigy for Hazrat Suleman as a gift for the righteous worshippers. But in narrations from the Immaculate Imams (‘a) and following fatwas of jurisprudents (Mabsout, Moqna’eh, Nahaya, Sharh-e Ershad, Masalek Al-Afham, Makaseb-e Moharrameh and…), pictures and statues which are worshipped by people are sporadically banned and unlawful, citing that banning creation of something demands its banning in occurrence and in survival. There are narrations that prove that God has banned every industry in which you find pure corruption and with no interests unless those pictures are lawfully and legitimately used for decoration and other rational purposes; artistic approaches and rational purposes have special status particularly in medical sciences, use of human organs. Learning and teaching courses without images, atlases and moulages are faced with plenty of problems and it is not against Shari’a wherever necessary.
خلاصه ماشینی:
و لذا مساله اصلي پژوهش اين است که تصوير سازي (نقاشي) و در برخي مباحث مجسمه سازي در فقه چيست ؟ و مي توان با مسائل ذيل به پاسخ پرسش اصلي رسيدمفهوم تصوير سازي در قرآن و روايات چيست ؟اقوال فقهاء و ملاکات آنها چيست ؟ نگهداري ونمايش تصاوير در منزل و محل کارچه حکمي دارد؟نظرات فقهاي متقدم ومتاخر و معاصر و ادله آنها چيست ؟ مفهوم تصوير درلغت صور: الصورة ما ينتقش به الاعيان و يتميز بها غيرها و ذلک ضربن ٬ احدهما محسوس يدرکه الخاصه و العامه بل يدرکه الانسان و کثيرمن الحيوان کصورةالانسان و الفرس و الحمار بلمعاينه و الثاني معقول يدرکه الخاصة دون العامه کالصوره التي اختص الانسان بها من الفعل و الرويه و المعاني التي خص بها شي ء بشي و الي الصورتين اشاريقوله تعالي : «آيات ١١/ اعراف ثم صورنکم و صورکم فاحسن صورکم غافر/٦٤ تغابن /٣، انفطار/٨، آل عمران / ٦».
جواز تصوير (مجسمه - نقاشي) غير حيوان روشن تر از همه روايات ، صحيحه محمد بن مسلم است که مي گويد از امام صادق عليه السلام هست که درمورد تمثال هاي درخت ، خورشيد و ماه پرسيدم که امام فرمودند:«لا بس ما لم يکن شيئامن الحيوان » تا زماني که تصوير حيواني نباشد اشکال ندارد و اينکه در روايات خورشيد و ماه در کنار درخت بيان شده قرينه است بر اينکه مراد از تصوير، صرف نقاشي کردن است نه ساختن مجسمه زيرا در آن زمانها ساختن مجسمه خورشيد و ماه معمول نبوده زيرا کرويت آنها معلوم نبوده است بلکه نقاشي آنها معمول بوده است (شيخ انصاري، مکاسب محرمه ، ترجمه عباسي، ج ١، ص ٢٧٥).