نگرشی نو به معنای قصاص در قرآن مقاله

مطالعات فقهی و فلسفی بهار 1394 - شماره 21 (‎19 صفحه - از 7 تا 25 )

کلیدواژه ها: قصاص حیات تعقیب کردن Pursue Retaliation (Qesas) survival. عفو قتل دیه بـه واجب

چکیده:

خداوند متعال در سوره بقره می فرماید: اى خردمندان، شما را در قصاص کردن زندگى است. باشد که پروا کنید. دیدگاه مفسران و فقها بر این است که منظور از قصاص معنای مصطلح شرعی می باشد. دلیل کسانی که می گویند مراد معنای مصطلح شرعی است این می باشد که عمل قصاص عامل بازدارندگی دارد و باعث می شود که کسانی که قصد قتل دارند از کشتن انسان ها صرف نظر کنند و دیگر این که قصاص باعث آرامش روانی جامعه می باشد و این که در قصاص فقط قاتل قصاص شود و عرب دوره جاهلیت گاهی بخاطر قتل یک انسان، انساهای زیادی را می کشتند. اما دیدگاه ما بر این است که قصاص در آیه باید بر معنای لغوی حمل شود؛ یعنی حکم قصاص امری ضروری برای حیات جامعه می باشد و یک نحو ملازمه بین قصاص و حیات برقرار است اگر بر معنای مصطلح حمل شود در این صورت بایستی عمل قصاص واجب می بود در حالی که شارع بین عمل قصاص و عفو و گرفتن دیه آن ها مخیر نموده است پس معنای لغوی مراد است و دیگر این که متعلق واجب تخییری یکی است که با انجام هر یک از آن ها غرض شارع تامین می شود و با عفو یا قصاص و یا گرفتن دیه غرض شارع تامین می باشد پس مراد معنای لغوی می باشد و منظور از قصاص در آیه شریفه جنس و ماهیت قصاص می باشد و نه مصداق خارجی آن؛ پس باید حمل بر معنای لغوی شود.

خلاصه ماشینی:

اما ديدگاه ما بر اين است که قصاص در آيه بايد بـر معنـاي لغـوي حمـل شـود؛ يعنـي حکـم قصاص امري ضروري براي حيات جامعه مي باشد و يک نحو ملازمه بين قصاص و حيات برقرار است اگر بر معناي مصطلح حمل شـود در اين صورت بايستي عمل قصاص واجب مي بود در حالي که شارع بين عمل قصاص و عفو و گرفتن ديه آن ها مخير نموده است پس معناي لغوي مراد است و ديگر اين که متعلق واجب تخييري يکي است که با انجام هر يک از آن ها غرض شارع تـامين مـي شـود و بـا عفو يا قصاص و يا گرفتن ديه غرض شارع تامين مي باشد پس مراد معناي لغوي مي باشد و منظور از قصـاص در آيـه شـريفه جـنس و ماهيت قصاص مي باشد و نه مصداق خارجي آن ؛ پس بايد حمل بر معناي لغوي شود. (طباطبايي، ١٣٧٤، ج ١، ص ٦٥٧) به عبارت ديگر مي توان گفت که خداوند متعال در اين آيه شريفه جامعه مسلمين را مورد خطاب قرار داده و بيان مي کنـد که هدف از قصاص انتقام يا سيراب کردن آتش کينه نيست بلکه بالاتر از آن است و مقصـود از آن زندگي است و خود قصاص هم نوعي از زندگي ميباشد زيرا وقوع فاجعه اي کـه حيـات انسـان را سلب کند سبب اضطراب افکار عمومي خواهد بود و هر کس فکـر مـيکنـد کـه او هـم روزي در معرض اين وحشيگري قرار خواهد گرفت لذا تنها اجراي حکم قصاص اسـت کـه سـبب آرامـش جامعه گشته و موجب رشد و نمو همه جانبه فکري و اخلاقي و اجتماعي ميگردد اينـک ميفرمايـد (داور پناه ، ١٣٧٥، ج ٣، ص ٤٢٤).

دریافت فایل ارجاع :
(پژوهیار, , , )

دانلود PDF
دانلود HTML

لینک کوتاه:

صفحه:

ورود / عضویت

برای مشاهده متن مقاله و یا دانلود آن لازم است وارد پایگاه شوید. در صورتی که عضو نیستید از قسمت عضویت اقدام فرمایید.

ورود