چکیده:
شعر معروف رصافی، شاعر عراقی، چونان آینهی صافی است که تصویر زندگی ملّتش را در آن بخوبی بازتاب داده است؛ گزافه نیست اگر بگوییم شعر وی را بهترین سند تاریخی عصر شاعر میتوان به حسابآورد. شاعر خود در متن حوادث و مشکلات جامعهاش بوده و حضوری فعال در تحولات کشورش، عــراق، داشته و طعم تلخ ناکامیها و محرومیّتها را چشیده و چنین نبوده که عافیت طلبانه و از دور دستی بر آتش داشته باشد. رصافی شعرش را در خدمت اهداف عالی و آرمانهای انسانیاش قرار داده؛ که از این منظر جز شاعران متعهد به شمار می رود. در شعر وی، هم تقلید و هم نوآوری به چشم میآید؛ تقلید از چهارچوبها و قوالب شعری قدیمی و نوآوری در مضمون آفرینی و زبان شعری. معروف رصافی، یکی از شاعران برجسته و اثرگذار در فرهنگ و زبان عربی است که جنبههای تعلیمی اشعار وی از مسایل قابل بررسی است. رصافی، شاعری است متعهد که شعر را به عنوان ابزاری در خدمت جامعه و بیداری مردم و مبارزه علیه زور و ستم به کار برده است و این ویژگی در شعر وی تشخّص دارد. آنچه در این مقاله موضوع بحث و بررسی است ارائه نمونههایی چند از مفاهیم تعلیمی دیوان اوست تا از این رهگذر دنیای آرمانیی را که وی برای خوانندهاش ترسیم نموده بشناسیم. شاعر در شعرش ضمن بیان ویژگیهای دنیای آرمانی، واقعیتهای تلخ پیرامون خود را که مردم با آن سخت دست به گریبان هستند مورد انتقاد قرار میدهد و با زبان ساده و توده فهم، خواننده اثرش را از اهدافش بهرهمند می سازد. جامعه آرمانی و مطلوب رصافی، زمینهساز رسیدن به کمال انسانی است. در این جامعه، عدالت حکمفرماست. کسی به درد و رنج دیگران بیاعتنا نیست. آبروی افراد ارزشمند است. مردم آن قانعاند و دروغ و سخنچینی در آن جایگاهی ندارد. در مدینه فاضله معروف رصافی، صلح و دوستی و کمک به دیگران حکمفرماست؛ نه جنگ و تجاوز و خونریزی؛ به عبارت دیگر، انسانیّت، مهمترین ویژگی آرمان شهر اوست.
Poetry of Rosafi is like a mirror that reflects people’s life. His poetry is the best document to assess the situation of Iraq in the nineteenth and twentieth Century. He has seen all the social problems of his time and have tasted the bitter taste of the problem. Problems such as poverty, illiteracy, men and women, war, oppression,etc. He is a poet of great and famous Arab world and one of the most influential poets in the Arab world and Iraq. He used poetry as a means to express his thoughts. Among the poets he is loyal to the people. He is a classic poet in form but in the themes is developed. In his poem he talks against oppression, ignorance, illiteracy and backwardness. He Strongly criticizes the political and social situation and defines an ideal society; a society without poverty, illiteracy, injustice and war.