چکیده:
شعر یکی از جایگاههای بارزی است که ادیب و شاعر در آن احساسات و دردهای ملّت خویش را بیان میکند. شاعران در دورههای مختلف تاریخ بشر، دردها و سختیهای ملت خویش را بر دوش حمل نموده و در پی ترسیم چهرهی واقعی استعمارگران و مستبدان بودهاند. ظلم و ستم حاکمان و نیز تجاوز حکومتهای خارجی و نیز بیگانگان به کشور ایران زمینهساز شکلگیری ادبیات پایداری در آن گشت. در دوران مشروطه شاهد حضور بیگانگان و در رأس آنها روسیه و انگلیس در ایران هستیم که شاعران توانمندی مانند فرخی یزدی و نسیم شمال اعتراض خویش را به این امر بیان کردهاند. در زمان حکومت ستمشاهی پهلوی و نیز پس از پیروزی انقلاب اسلامی ایران و با آغاز جنگ تحمیلی و تجاوز عراق به ایران، شاعرانی مانند سپیده کاشانی و طاهره صفارزاده دوشادوش ملّت به مبارزه با آنها پرداختهاند. مقاله حاضر کوشیده است با بررسی اشعار این شاعران میزان علاقه آنها به وطن و نیز لوازمی که برای دفاع از آن را به کار بردهاند را تبیین و تحلیل کند.
خلاصه ماشینی:
شاعر در شعر خود غم خويشتن را به جهت غارت شدن اموال و سرمايه هاي کشور بيان داشته و نوجوانان کشور را به اين واسطه ماتم زده ميداند و بر بيکسي و غربت وطن ناله ميکند عريان ز چيست پيکرت اي مادر عزيز کو لعل و گنج گوهرت اي مادر عزيز شد خاک تيره بسترت اي مادر عزيز نوباوگان تو زغمت در عزا وطن بيکس وطن غريب وطن بينوا وطن ( همان : ٤٧- ٤٦) نسيم شمال ، حزن و اندوه خويش را از احوال وطن بيان کرده و افسوس خود را به خاطر تغييراتي که در کشور کاووس کياني، که مظهر قدرت بوده ، بيان ميدارد و در ادامه از رمز سود برده زيرا « نمادگرايي بارزترين مصداق واکنش در برابر حاکميت فضاي استبدادي و نامشروع است »(زارع ، ١٣٨٥: ٣٤٥).
عشق و علاقه به وطن و سرزمين مادري، در شعر شاعران ايراني موج ميزند؛ فرخي يزدي و نسيم شمال در عصر مشروطه زيسته و علاوه بر مقابله با انگليس و روسيه در تجاوز به ايران با شاهان و حاکمان نالايقي نيز روبرو بوده اند که با سانسور و زور و خفقان ، صداي آنها را خاموش ساخته اند اما نوع دوم ادبيات پايداري در ايران ، شعر انقلاب و دفاع مقدس است که آنها را از زبان سپيده کاشاني و طاهره صفارزاده ميشنويم که بعد از قبل ، سعي در تحريک همت ها براي مقابله با تجاوز عراق داشته اند.