چکیده:
دین اسلام در کنار تبیین اندیشهی دینی و مباحث کلامی و بیان ارزشها و اخلاقیات، به احکام تکلیفیو وضعیانسان نیز توجه کافی نموده است. از آنجا که یکی از مباحث مطرح در فقه اسلام، مبحث خیارات در معاملات بوده و امروزه اکثر معاملات در سطح دنیا به صورت الکترونیکی انجام میگیرد، از این رو نوشتار حاضر موضوع خیارات در تجارت الکترونیکی را مورد بررسی قرار داده و به این سوال پاسخ داده است؛ خیارات در فقه اسلامی چگونه بر قوانین تجارت الکترونیکی تطبیق میشود؟ این مقاله نظرات فقها را با روش کتابخانهای و تحلیل فقهی، مورد پژوهش قرار داده و با ارزیابیهای انجام یافته به این نتیجه دست یافته است که؛ قانون تجارت الکترونیکی مصوب مجلس شورای اسلامی که طبق اصل چهارم قانون اساسی، باید مطابق شرع اسلام باشد، به دلیل الگوگیری از قوانین و مدلهای غربی، با قوانین معاملات در فقه مطابق نبوده و جا دارد با مساعدتهای حوزههای علمیه، مراکز دانشگاهی و قانونگذاری، نواقص آن رفع شود که در این زمینه پیشنهادهایی نیز ارایه شده است.
خلاصه ماشینی:
( در تمام خیارات شایع نیست چون خیار حیوان وخیار مجلس متوقف برتحقق ضرر نیست ) اما پیدایش حق فسخ به معنای بطلان عقد نیست ؛ یعنی این طور نیست که به محض ادعای ضرر و غبن یا مخالفت با شرطی که در قرارداد ذکر شده است ، عقد باطل باشد، چراکه ممکن است مغبون (کسی که زیان دیده است ) ونیز فردی که به شرط اودرعقدتوجهی نشده است – به آنچه که تحقق پذیرفته ، راضی شود.
به همین علت ، در مبحث اول از باب سوم قانون تجارت الکترونیکی، در خصوص حمایت های انحصاری در بستر مبادلات الکترونیکی، بند «الف » ماده ٣٣ این قانون به الزام فروشندگان به اعلام مشخصات فنی و ویژگیهای کاربردی کالا و یا خدمات تأکید شده است و ماده ٣٥ این قانون نیز میگوید: «اطلاعات اعلامی و تأییدیه اطلاعات اعلامی به مصرف کننده باید در واسطی بادوام ، روشن و صریح بوده و در زمان مناسب و با وسایل مناسب ارتباطی در مدت معین و بر اساس لزوم حسن نیت در معاملات و از جمله ضرورت رعایت افراد ناتوان و کودکان ارائه شود.
» در قراردادهای الکترونیکی بر مبنای ماده ٣٠ قانون تجارت الکترونیکی احکام کلی خیار تخلف شرط نیز همانند سایر آثار و احکام خیارات ، تابع قواعد عمومی میباشند، تنها به علت اینکه این گونه قراردادها در فضای الکترونیکی منعقد شده و اغلب برخی از مشخصات کالاها و خدمات به صورت شروط ضمن عقد مطرح میشوند، امکان تحقق این خیار نیز شدت مییابد.