چکیده:
این پژوهش، به منظور بررسی شناخت و تحلیل طرح و نقش و نمادهای گلیم شیریکی پیچ سیرجان انجام گردید. هدف از چنین پژوهشی، شناخت نقش مایهها و طرحهای موجود و بررسی ارزشهای بصری این نقوش است. برای جمع آوری دادهها از روش کتابخانهای و میدانی استفاده شده است. در تحقیق حاضر با بررسی و مطالعه دقیق نقش مایههای گلیم سیرجان، آرمهای الهام گرفته شده از این نقش مایهها را استخراج کردیم و بر روی شناسایی ارزشهای بصری نقش مایههای گلیم افشار، و کاربرد آن تمرکز داریم. در نتیجه اکثر چکیده نگاریها در قالب فرمهای هندسی و نگارش خطوط عمودی، افقی، مورب که نوع تکنیک بافت، سبب ساز آن است دیده میشود. این نقش مایهها ارائهای انتزاعی و نمادین دارند؛ که چشمگیرترین ویژگی بصری آنها تقارن، ریتم، تلفیق فضای مثبت و منفی و در برخی از نقوش عدم قرینگی است این ویژگیها بر قابلیت گرافیکی نقوش برای استفاده در طراحی نشانه تآکید میکند. همچنین یافتهها نشان میدهد که گلیم به عنوان یک صنعت پر درآمد، میتوان روش پر درآمدی هم برای کشور و هم برای شهرستان سیرجان باشد که این نیاز به معرفی آن به سرتاسر دنیا و همت سازمان میراث فرهنگی را میطلبد. مساله اصلی تحقیق آرمهای تصویری چگونه از نقوش پر استفاده در گلیم سیرجان الهام میگیرند.
خلاصه ماشینی:
با توجه به مطالب فوق و ارزش گلیم سیرجان این مطالعه با هدف پاسخ به سؤالات زیر انجام گرفت: 1- نقشمایههای گلیمهای شیریکی پیچ چگونه است و بیشترین نقش شامل چیست؟ 2- آرمهای تصویری چگونه از نقوش پر استفاده در گلیم سیرجان الهام میگیرند؟ مبانی نظری و پیشینه پژوهش شیریکی یچ گلیم "شیریکی پیچ" یا "سوزنی" یکی از شاخص ترین دستبافتههای عشایر و روستاییان استان کرمان محسوب میشود؛ که با سابقهای چند ساله در سنتهای بافندگی عشایر کرمان بهخصوص افشارها و بچاقچیها ریشه دوانده است (خالقی، 1391: 12).
در این مطالعه نقوش گلیم سیرجان مورد بررسی قرار داده میشود قسمتی از این مقاله به بافت و انواع رنگآمیزی و نقش و طرحها اختصاص داده شده و در بخش دیگر به چگونگی ارائه تصاویر در این مقاله مورد بررسی قرار گرفته است (مقصودی، 1393).
بر اساس مطالعات انجام شده در تحقیق حاضر، تعداد 80 نقشمایه از گلیم شیریکی پیچ سیرجان استخراج شد و جزییات آنها مورد بررسی قرار گرفت، سپس آرمهای الهام گرفته شده از این نقوش جمعآوری و نمایش داده شد.
شکل 8- طرح ترنج، (مأخذ: نگارندگان) نقش موسی خانی این نقشه که به نام (موسی خان) یکی از خانهای افشاری معروف گشته است، از جمله نقشههای مشترک بین قالیبافی و گلیمبافی به شما ر میرود که بهصورت ذهنی یا با کمک گرفتن از قطعات الگو باف کوچکی که زمینهها یا روبینه نام دارند نزد بافندگان معمول است.
شکل 12- طرح خشتی، (مأخذ: نگارندگان) معرفی نقشمایههای گلیم شیریکی پیچ (افشار) در این بخش به شرح و بررسی نقشمایهها پرداخته میشود.