چکیده:
از زمان انعقاد صیغه نکاح، وظایف و حقوقی بر عهده زن و شوهر قرار میگیرد. این تکالیف با دو قسم مادی و غیرمادی، زمینه تشریک مساعی و پایداری زندگی را ایجاد میکند. از مصادیق این تکالیف، تمکین زن و دادن نفقه از سوی شوهر است. در فقه اسلامی و قانون مدنی جمهوری اسلامی ایران به این حقوق و تکالیف اشاره شده و در زمان اختلاف زوجین مورد توجه قرار میگیرد. البته بر اساس قاعده لاضرر، امکان عدم تمکین بهدلیل وجود عذر شرعی از قبیل خوف ضرر جانی، مالی، اعتکاف، روزه واجب و... وجود دارد. این نوشتار درصدد است با بررسی یکی از این موضوعات یعنی مسئله تمکین زوجه از منظر حقوقبشر اسلامی، به این سوال پاسخ دهد که مصادیق تمکین خاص زوجه چیست و موانع شرعی عدم تمکین زن چه میباشد؟
Marriage’s duties and rights are the responsibility of the couple. These
tasks, with both material and immaterial types, create the ground for
joint efforts and stability of life. One of the examples of these duties is
the obedience of the wife and the payment of alimony by the husband.
In Islamic jurisprudence and civil law of the Islamic Republic of Iran,
these rights and duties are mentioned and taken into consideration in
times of marital disputes. Of course, according to the no-harm rule, the
possibility of disobedience is due to religious excuses such as fear, loss
of life and property, i’tikaaf, puerperium, obligatory fasting, etc. This
article tries to explore one of these topics, aspects of the issue of wife
obedience from the perspective of Islamic human rights, and answer
the question that what are the examples of special obedience of the wife
and what are the religious obstacles to a woman’s disobedience?
خلاصه ماشینی:
(قنبرپور، نقیبی، 1391: 204) ازدواج بر مبنای احکام و قواعدی خاص بنا شده و در قانون مدنی جمهوری اسلامی ایران نیز به حق تمکین و حقوق و تکالیف متقابل زوج و زوجه اشاره شده است.
(قنبرپور، نقیبی، 1391: 205) قانون مدنی نیز در ماده 1085، تمکین به معنای خاص را به معنای انجام وظایف زن در برابر شوهر دانسته است، اما برای انجام این وظیفه، حق حبس را برای زن نیز مطرح کرده است.
تمکین و حقوق شوهر بر زن زن بهجز مواردی که از نظر شرع محدودیت دارد، واجب است نسبت به خواسته مرد در مسئله کامگیری تسلیم باشد و حتی مستحب است در این زمینه پیشقدم شده و آمادگی خود را اعلام نماید.
در این خصوص آمده است: «شوهر برای حفظ مصالح خانواده، میتواند معاشرتهای زن و رفتوآمدهای او را بازرسی کند و او را از رفتاری که سلامت خانواده را تهدید میکند، بازدارد، ولی حق ندارد به دلخواه خود و بدون اینکه دلیل موجهی داشته باشد، زن را از معاشرت با خویشان نزدیک خود یا انجام فرایض مذهبی یا تکالیف اجتماعی بازدارد؛ زیرا همانگونه که بیان شد، ریاست مرد باید بهمنظور حفظ مصالح خانواده اعمال شود، نه تأمین حکومت خودسرانه او بر زن.
مثلاً زمانی که زن در روزه واجب رمضان است یا موارد دیگر از این قبیل، اما در صورتی که زن براي انجام واجبی غیرمضیق از تمکین نسبت به شوهر امتناع نماید، عذر وي با توجه به اینکه امکان انجام واجب در وقت دیگر وجود داشته، موجه نخواهد بود.