چکیده:
سرودن منظومههای غنایی در ایران دارای پیشینهی بسیار کهن میباشد که میتوان ویس
و رامین فخرالدین اسعد گرگانی را شاهدی بر این مدعا دانست. سالیان سال است که این
را مجذوب خود ساخته و به دنبال خود کشانده است. در بین آثار موفق تقلیدی در قرن دهم
هجری میتوان منظومهی فرهاد و شیرین وحشی بافقی را نام برد که هم در عصر شاعر و هم
بعد از او توانست شهرت فراوانی را به دست آورد، در این مقاله برآنیم تا به بررسی جنبههای
گوناگون ساختاری این منظومه بپردازیم. نتایج تحقیق حاضر نشان میدهد که تعدد سرایندگان
باعث ضعف کلام و بروز تناقضاتی در شیوه بیان داستان در منظومه فرهاد و شیرین شده است.
خلاصه ماشینی:
»(نخعي ، ١٣٥٦: مقدمه ) وحشي دومنظومه ي عاشقانه با نام هاي ناظر و منظور و فرهاد و شيرين دارد که مثنوي فرهاد و شيرين او از شاهکارهاي ادب غنايي ايران به شمار مي رود، اين منظومه در واقع چيزي جز بازتاب حالات دروني خود او نيست ، شايد به همين خاطر است که با وجود تقليدي بودن از آنجايي که از دل برآمده است لاجرم بر دل مي نشيند، در مورد زندگي شخصي وحشي بافقي اطلاعات چنداني در دست نيست اما داستان هاي زيادي درمورد او در ميان مردم عوام رايج است از جمله آورده اند که : وحشي در اين منظومه به بيان عشق افلاطوني خود به دختري پرداخته که در او عشقي يک طرفه پديد آورده ، عشقي چون فرهاد که او را وادار به خلق يک اثر هنري ارزنده کرده است ؛ اما با نگاهي کلي به منظومه ي فرهاد و شيرين نه تنها اين منظومه را يک منظومه ي ابتکاري براي تصوير کردن ، چهره ي جديد قهرماني به نام فرهاد نمي بينيم بلکه به نظر مي رسد وحشي و ديگر سرايندگان اين منظومه ، خسرو وشيرين حکيم گنجه را پيش روي خود گشوده و ضمن تبعيت کامل از روند داستان و مفاهيم و الفاظ سعي کرده اند با تغييراتي در شخصيت ها، ساختار و کلمات چنين وانمود کنند که خواننده با يک اثر جديد روبه روست ؛ در حالي که با اندکي دقت و تأمل در کليت و متن داستان وحشي ، به وضوح ديده مي شود که وي و ديگر سرايندگان اين اثر به تبعيت از قانون کلي حاکم بر روند داستان هاي عاشقانه که که با اندک تفاوت در تمام منظومه هاي عاشقانه به کار رفته است داستان خود را شروع کرده و به انجام رسانده اند و در نظم داستان علاوه بر منظومه ي نظامي ، نيم نگاهي به داستان فرهاد و شيرين امير عليشير نوايي و شيرين و خسرو اثر امير خسرو دهلوي داشته اند که در متن اصلي داستان به تأثيري پذيري وحشي از آثار مذکور اشاراتي خواهد شد.