چکیده:
در ادب فارسی آثار ارزشمندی وجود دارد که هدف از نگارش آنها، هدایت انسان و هموار کردن مسیر او برای زندگی سالم و بهتر است. نویسندگان و شاعران همواره کوشیده اند تا مبانی و مفاهیم اخلاقی را در قالب زبانی زیبا و تأثیرگذار بیان کنند. سعدی چون معلم اخلاق، برآن بوده تا انسان ها را از جهل خود آگاه سازد و راه درست را به آنان نشان دهد؛ از این رو آثار وی همواره مورد توجه نویسندگان و شعرای ادب فارسی بوده است. محمدرحیم کرمانی از نویسندگان و شاعران قرن سیزدهم هجری نیز در کتاب گلشن از مضامین و روش و سبک سعدی تأثیر پذیرفته است. این پژوهش که به روش تحلیلی - تطبیقی انجام شده ضمن معرفی نسخة خطی گلشن به تطبیق وجوه اشتراک آن با گلستان سعدی پرداخته است. نتایج نشان می دهد که پیروی از سبک سعدی در گلشن با نگاهی هنری، خلّاقانه و ادیبانه صورت گرفته است و استفاده از سجع و آرایهها و تشبیهات بر پایة معیارهای فصاحت و بلاغت شکل گرفته است. کلام وحی و احادیث نبوی یکی از منابع الهام بخش در گلستان و گلشن است. کرمانی کوشیده است، با داستانپردازی و یا استفاده از بیانی سحرانگیز چون سعدی، مفاهیم متعالی را به مخاطب عرضه دارد. مضامین مشترک گلشن با گلستان عبارتند از: شکرگزاری، نعت پیامبر، توجه به عقل، پرهیز از خشم و حسد، عدالتورزی و نصیحت پادشاهان.
There are valuable works in Persian literature whose purpose is to guide man and pave the way for a healthy and better life. Writers and poets have always strived to express ethical principles and concepts in a beautiful and effective language. As a moral teacher, Saadi has sought to warn people of their ignorance and show them the right path. Therefore, his works have always attracted the attention of Persian writers and poets. Mohammad Rahim Kermani, a thirteenth-century writer and poet, also influenced Sa'adi's themes and method in Golshan's book. This descriptive-analytical study has introduced a linear version of Golshan and has compared its aspects with Sa'adi's Golestan. The results show that following Saadi's style in Golshan is done artfully, creatively and literally and the use of rhetoric and arrays and similes is based on eloquence and rhetoric. The Word of Revelation and prophetic hadiths are one of the sources of inspiration in Golestan and Golshan. Kermani has tried, by storytelling or using magic as Saadi's, to convey the sublime concepts to the audience. Golshan's common themes with Golestan are: thanksgiving, the Prophet's prayer, mindfulness, avoidance of anger and jealousy, justice and kingly admonition.
خلاصه ماشینی:
اين پژوهش که به روش تحليلي-تطبيقيانجام شده ضمن معرفينسخۀخطيگلشن به تطبيق وجوه اشتراکآن باگلستان سعديپرداخته است .
«تتبع درگلستان سعدي»(١٣٥٢)احمدمنزويدراين مقاله به معرفيآثار(چاپيونسخ خطي)که به تقليدازگلستان تاليف شده ،پرداخته است .
«بررسيومقايسۀمحتواييوبلاغيبهارستان جاميباگلستان سعدي»(١٣٨٧)نويسندگان اين تحقيق معتقدند:«نگاه به آثارتقليديازگلستان ،نشان ميدهدکه توجه مقلدان بيشتربه ظاهرکتاب وطرزتنظيم وحتينام گذاريآن معطوف بوده است وهيچ يک از آنان نخواسته يانتوانسته اندروح زبان سعديرادرککنندوهنريراکه زبان ويراچنين زنده وپراحساس ساخته است بشناسند.
درگلستان ١١٠٢بيت شعر(شامل ٥٩٠مورد) درلابه لايحدود١٩٢٠سطرنثردرج وگنجانده شده است ؛يعنيدربرابرهردوسطرنثر يک بيت شعروبه قول ملک الشعرابهار«صورت هرحکايت رابه نثرونظم چنان آراسته است که هيچ يک نپذيردزيکديگرنقصان »(بهار،١٣٦٨،ج ٢:١٢٨).
چنين به نظرميرسدکه سعدي،نيزباتأليف گلستان که نثرآن از نظرنوع انشاواسلوب نگارش به مقامه شباهت دارد،درنگارش اثرخودازجهاتيبه اين اثرادبينظرداشته وازآن متأثربوده است »(نورايي،١٣٩٣:١٤١)سعديباموازين سجع و موازنه درعلوم بلاغيکاملاآشناست وبه نحوةبيان -بخصوص -آفرينش اثرادبيبرپايه سجع وموازنه بهاميدهد.
کرمانينيزدرمقدمه کتاب تأکيدداردکه گلشن رابرايمباحث اخلاقيوتربيتيوعبرت آموزينگاشته است :« درجيپرگهرآوردم وبرجيازاخترتابسياريوکميباهم باشدودرازيوکوتاهيتوأم وگاهيکوته افکندم وزمانيدرازراندم که آنان راکه اشارتيکافياست وبشارتيوافي به اندکعبارت عبرت گيرندوباشدکه نصيحت پذيرند»(همان :٤).
وشاخص خردمنديازديدگاه او:«ازخردمنديمردآن است که سخن نگويد،جزبدان چه علم ويآن رافراگرفته »(همان : ٢٧٥).
دراين حکايات هردونويسنده ازشخصيت هايتاريخيودينينام برده اند،اماباتوجه به مذهب کرماني،ازامامان شيعه درگلشن بيشترنام برده شده و حکايات زيادتريازآنان نقل شده است .