چکیده:
اقتصاد و مولفههای وابسته به آن در چند دهه اخیر جایگاه و نقش برجستهای در روابط میان کشورها و سنجش قدرت ملی آنها داشته است و در این میان قدرت دفاعی کشورها نیز بیتاثیر از رشد و توسعه اقتصادی آنها نبوده و افزایش قدرت نظامی-دفاعی کشورها رابطه مستقیم و معناداری با سطح توسعه اقتصادی دارد. کشور ایران نیز با توجه به موقعیت خاص ژئوپلیتیک و تهدیدات پیرامونی، افزایش قدرت و توان دفاعی خود را بهمنظور دستیابی به امنیت پایدار، همواره مورد توجه و تاکید قرار داده است. در همین راستا در مقاله پیشرو بهمنظور تبیین عوامل اقتصادی کلیدی تاثیرگذار بر قدرت دفاعی ایران در افق زمانی 1410 با مطالعه اسناد و سوابق علمی پیشین صورت پذیرفته مرتبط و استفاده از نظرات 50 نفر از خبرگان، تعداد 109 پیشران اقتصادی احصاء و در گام دوم با تشکیل پانل خبرگی پیشرانهای مشابه با یکدیگر، ادغام و تعداد 38 عامل مشخص شده است. در ادامه بر اساس نظر خبرگان به رتبهبندی و تعیین ارزش عوامل اقدام شده و تعداد 28 عامل مهم و اثرگذار تعیین و در انتها با استفاده از نرمافزار آینده پژوهی میکمک و بهکارگیری روش تحلیل ماتریس متقاطع، تعداد 12 عامل مهم و تاثیرگذار و تعداد پنج عامل بهعنوان عوامل اقتصادی کلیدی تاثیرگذار بر قدرت دفاعی ایران مشخص شدهاند.
طبقهبندی JEL: F52 ,H12 ,H56, Z18
In recent decades, the economy and its related components have played a prominent role in the relations between countries and the measurement of their national power. Countries have a direct and significant relationship with the level of economic development. Due to the special geopolitical situation and the surrounding threats, Iran has always paid attention to the increase of its defense power and capability in order to achieve sustainable security. In this study, in order to explain the key economic factors affecting Iran's defense power in the time horizon of 1410 by studying the relevant documents and previous scientific records and using the opinions of 50 experts, 109 economic factors were identified. In the second step, with the formation of the expert panel, similar factors were merged and 38 factors were identified. Then, based on the opinion of experts, the values of the factors were ranked and 28 important and effective factors were determined. Finally, by using Micmac software and crossover matrix analysis method, 12 significant factors and 5 factors as key economic factors affecting Iran's defense power were identified. JEL Classification: F52, H12, H56, Z18
خلاصه ماشینی:
پس به راحتي ميتوان نتيجه گرفت که محيط امنيت خارجي ايران به طور ذاتي عرصه کشمکش هاي خاص عصر خود بوده است و خواهد بود (رستمي و اسماعيلي، ١٣٩٥: ٨)، لذا با توجه به جايگاه و موقعيت ژئوپليتيک و ژئواستراتژيک ايران در منطقه غرب آسيا و تهديدات بيشمار موجود عليه منافع و امنيت ملي کشور، لزوم توجه به کم و کيف قدرت دفاعي کشور و عوامل تأثيرگذار بر آن در راستاي دفع تهديدات پيش رو و حصول و دستيابي به بازدارندگي و امنيت پايدار در کشور بيش از پيش نمايان ميشود.
از سويي ديگر با توجه اينکه جمهوري اسلامي ايران داراي ارزش ها و هنجارهايي متمايز با ارزش هاي حاکم بر نظام بين الملل است ، نيازمند بررسي و مطالعه سناريوهاي آينده در باب ماهيت جنگها ميباشد (رستمي، ١٣٩٥: ١٤٥)، بنابراين اتخاذ سياست دفاعي چندگانه و قابليت محور جهت مقابله با تهديدات چندوجهي، امري ضروري و اجتناب - ناپذير است (دهقان ، ١٣٩٢: ١٩).
با توجه به اينکه مؤلفه هاي گوناگون نظامي، اقتصادي، سياسي، جغرافيايي، اجتماعي-فرهنگي بر کم و کيف قدرت دفاعي کشور تأثيرگذار ميباشند، با در نظر گرفتن نقش و اهميت و تأثير عوامل اقتصادي، توجه به تأثير اين مؤلفه بر قدرت دفاعي کشور حائز اهميت ميباشد، در همين راستا پژوهش پيش رو در راستاي پاسخ به اين پرسش که از ميان عوامل اقتصادي تأثيرگذار بر قدرت دفاعي ايران ، کليديترين و تأثيرگذارترين عوامل کدامند؟ با مبنا قرار دادن نظريه بازدارندگي به عنوان چارچوب نظري تحقيق و با استفاده از مطالعه اسناد و سوابق علمي پيشين صورت پذيرفته مرتبط و استفاده از نظرات خبرگان ، عامل هاي اقتصادي تأثيرگذار بر قدرت دفاعي ايران مورد شناسايي قرار خواهد گرفت و در ادامه با کمک نرم افزار آينده پژوهي ميک مک و به کارگيري روش تحليل ماتريس متقاطع ، عوامل کليدي مؤثر تعيين خواهد شد.