چکیده:
استفادة روزافزون از وسایل نقلیة موتوری یکی از پیامدهای شهرنشینی است که افزون بر بروز مشکلاتی همچون ترافیک و آلودگی هوا، موجب کاهش فعّالیت فیزیکی افراد و بهتبع آن، سلامت عمومی جامعه خواهد شد. درنتیجه، یکی از موثّرترین راهکارهای مقابله با این چالش در دهههای اخیر، افزایش دسترسی افراد به انواع کاربریهای شهری بهوسیلة کاهش مسافت سفر یا اختلاط مناسب کاربریها بوده است؛ بنابراین این چالش موجب شد تا پژوهشگران مختلفی در سراسر دنیا برای رفع این مشکل، در پی شیوههای نوین مدیریت شهری باشند. یکی از مهمترین روشهای افزایش دسترسی، اختلاط مناسب کاربریها در مناطق شهری است. در نوشتار پیش رو با استفاده از سیستم اطّلاعات جغرافیایی بهعنوان تحلیلگر مکانی و شاخص جینی بهمثابة شاخص میزان عدالت در توزیع، برابری در توزیع کاربریهای شهری در طول معابر محلّة ولیعصر، واقع در منطقة 6 شهرداری تهران محاسبه شده است. این تحلیل براساس تعداد کاربریهای موجود در دهکهای طولی هر معبر، میزان برابری در توزیع کاربریهای هر معبر را با شاخص جینی برای معبر و محلّه بیان کرده است. یافتههای پژوهش نشان میدهد که محلّة ولیعصر با شاخص جینی 3/0 از برابری کمابیش مناسبی در توزیع کاربریها برخوردار است. افزون بر این، مقایسة نتایج با یافتههای دیگر مطالعات نشان میدهد که شاخص جینی هر محلّه میتواند نمایندة مناسبی برای اندازهگیری میزان اختلاط کاربری، قابلیت پیادهروی و دسترسی به زیرساختهای شهری و حمل و نقلی در سطح یک منطقة شهری باشد؛ همچنین بهدلیل ماهیت عدالتمحور، این شاخص میتواند درکنار دیگر فاکتورها در برنامهریزیهای منطقهای یا شهری استفاده شود.
The increasing use of motor vehicles is one of the consequences of
urbanization, which in addition to problems such as traffic and air pollution,
will reduce the physical activity of residents and affect the general health of
society. As a result, one of the most effective ways to tackle this problem in
recent decades has been to increase people's accessibility to a variety of
land uses by reducing travel distance or properly mixing land uses.
Therefore, this challenge has led various researchers around the world to
seek new ways of urban management to solve this problem. One of the
most significant approaches to increase accessibility is proper mixed land
use in urban areas. This study aims to calculate equality in the distribution
of urban uses along the street network of Valiasr neighborhood, located in
District 6 of Tehran Municipality by using GIS as a spatial analyst tool and
Gini index as an indicator for the level of justice in distribution. Based on
the number of land uses among longitudinal deciles of each street, this
analysis has determined the level of equality in the distribution of land uses
by the Gini index, for each passage and the whole neighborhood. The
findings show that the Valiasr neighborhood with a Gini index of 0.3 owns
a relatively good equality in the distribution of land uses. In addition, a
comparison of the results with the findings of other studies reveals that the
Gini index of each neighborhood can be a good indicator to measure the
landaus mixed-ness, walkability, and accessibility to urban and
transportation infrastructure in a region. Besides, it can be used along with
other factors in regional or urban planning due to the justice-oriented
essence of Gini index.
خلاصه ماشینی:
چنانچه مسافت ها بين کاربريهاي مرتبط زياد شود، ساکنان منطقه مجبور هسـتند تـا بـراي سـفرهاي خـود از وسايل نقليۀ موتوري استفاده کنند و بدين ترتيب شهر با مشکلات مختلفي همچون ترافيک ، آلودگيهـاي مختلـف و کاهش فعاليت فيزيکي افراد روبه رو ميشود (صيامي و خليق ، ١٣٩٦)؛ همچنـين درمقابـل ايـن حالـت ، تقليـل ايـن مسافت ها ميتواند باعث شود که ساکنان منطقه براي انجـام سـفرهاي غيـر کـاري خـود، از روش هـاي پيـاده روي و دوچرخه سواري استفاده کنند تا افزون بر کاهش ترافيک و مشکلات ناشي از آن مانند آلودگيهاي زيسـت محيطـي و غيره ، باعث افزايش فعاليت فيزيکي ساکنان و درنهايت سلامت آن ها شود (ويچ ١ و همکـاران ، ٢٠١٩؛ ريگـز٢، ٢٠١٦؛ دورسا و ميگليور٣، ٢٠٢٠)، بنابراين ، موضوع پيش گفته باعث شد تا پژوهشگران مختلفـي در سراسـر دنيـا بـه دنبـال شيوه هاي نوين مديريت شهري و رشد شهري باشند تا اين مسائل را پوشش دهند.
1- Vich 2- Riggs 3- D’Orso & Migliore 4- Hoppenbrouwer & Louw 5- Song & Knaap 6- Motieyan & Mesgari 7- Atkinson 8- Transit-Oriented Development (TOD) 9- Geyer & Quin 10- Gehrke & Clifton اگرچه اين روش ميتواند تاحدودي چگونگي پخش شدگي کاربريها را ارائه دهد، اما اين پخش شدگي نسبت بـه تعدادي از کاربريهاي خاص و از نقاطي معين است و چگونگي قرارگيـري کـاربريهـا و اثـر متقابـل آن هـا در کنـار يکديگر را بررسي نميکند؛ ازسويي شناسايي رابطۀ اختلاط و اهداف توسعۀ حمل و نقل ، به ويژه توسـعۀ پايـدار، نيـز مهم است .
Evaluating Various Criteria for Determining Diversity of Urban Mixed Land Use via GIS (Case Study: Neighborhoods and Districts of Tehran Municipality No. 7).