کاربست اندیشه‌های اجتماعی و اندرزهای خواجه نظام‌الملک در کتاب سیاست‌نامه در عصر کنونی مقاله

ادبیات تعلیمی پیشینۀ درازمدتی در ادبیات ایران دارد. هدف از نگارش آثار تعلیمی، آموزش و تعلیم مسائل و نکات اخلاقی برای ارتقای اخلاق مخاطب است. یکی از متونی که در دستۀ ادبیات تعلیمی قرار می‌گیرد و این ویژگی بارز در آن به‌صورت روایی بروز یافته است، کتاب سیاست‌نامه اثر خواجه نظام‌الملک طوسی است. نویسنده در این کتاب، ضمن بررسی حکومت و مسائل سیاسی جامعه، پندها و نصایح اجتماعی، اخلاقی و نظامی را به دو صورت آشکار و پنهان با چیرگی مطرح می‌کند. از ویژگی‌های آشکار معنایی در سیاست‌نامه «هم‌زمانی» بودن آن است؛ به این معنا که گذشت زمان موجب کهنگی آن نشده و در تمام دوران کاربرد دارد؛ بر این اساس، این پژوهش که به شیوۀ توصیفی‌تحلیلی و روش کتابخانه‌ای تنظیم شده، درصدد آن است تا به بررسی کاربست اندیشه‌های اجتماعی و اندرزهای خواجه نظام‌الملک در کتاب سیاست‌نامه، در عصر کنونی بپردازد و به این پرسش‌ها پاسخ دهد که محورهای تعلیمی اندرزهای سیاست‌نامه کدام‌اند و بهره‌وری آن‌ها در جامعۀ امروزی به چه صورت است؟ نتایج حاصل از پژوهش حاکی از آن است که در جامعۀ امروزی، بهره‌وری از پندهای این کتاب می‌تواند در مسائل اخلاقی، اجتماعی، سیاسی و نظامی مفید باشد و به ارتقای سطح فرهنگی جامعه کمک نماید.

از ويژگيهاي آشکار معنايي در سياسـت نامـه «هم زماني» بودن آن است ؛ به اين معنا که گذشت زمان موجـب کهنگـي آن نشـده و در تمـام دوران کاربرد دارد؛ بـر ايـن اسـاس ، ايـن پـژوهش کـه بـه شـيوة توصـيفيتحليلـي و روش کتابخانه اي تنظيم شده ، درصدد آن اسـت تـا بـه بررسـي کاربسـت انديشـه هـاي اجتمـاعي و اندرزهاي خواجه نظام الملک در کتاب سياست نامه ، در عصر کنوني بپردازد و به اين پرسش هـا دانشجوي دکتري زبان و ادبيات فارسي دانشگاه آزاد اسلامي واحد تهران جنوب rahmani2513@yahoo. ما نيز در اينجا اگر بخواهيم بـه پيشـينۀ پـژوهش اشـاره کنـيم ، بـه ناچـار بايـد پژوهش هاي نزديک به موضوع اين مقاله را بررسي کنيم که انگشت شمار و اندک و بدين شرح اند: محسن مرسل پور و همکاران (١٣٩٦) در مقالۀ «تأثير اندرزهاي اردشـير ساسـاني بـر سياست نامۀ خواجه نظام الملک » به بررسي وام گيري و تأثيرپـذيري سياسـت نامـه از ايـن کتاب پرداخته و ابعاد اين تأثير را بررسي کرده است . ٤. ساختار روايي سياست نامه سياست نامه کتابي تعليمي است که حکايت هاي کوتاه و بلندي دارد که در هرکدام پيامي اندرزگونه براي مخاطب نهفته است و همان گونه که در بخش قبـل بيـان شـد، راوي در اين حکايت ها پيامي را در قالب يک متن به روايت شنو انتقال ميدهد و اين پيام کـه بـه يکي از گفتمان هاي سياسي، اخلاقي، نظامي و...