چکیده:
سعادت از مهمترین آرزوها و دغدغههای انسانی است و موضوع بحث مکاتب گوناگون فکری بوده است. این نوشتار با روش توصیفی ـ تحلیلی به بررسی مسئله مولفههای سعادت از دیدگاه قرآنکریم پرداخته است و با توجه به واژگان و مفاهیم مرتبط با سعادت در این کتاب مقدس و نیز عنایت قرآنکریم به حیات دنیوی و اخروی، این مولفهها را در سه دسته مولفه-های سعادت در دنیا، مولفههای سعادت در آخرت و مولفههای مشترک میان سعادت دنیوی و اخروی در قرآنکریم بررسی نموده است. سلامت جسمانی و روحانی، بهرهمندی از نعمتهای گوناگون دنیوی و مادی، برخورداری از قدرت و حکومت و پیروزی بر دشمن، نجات از ظلم و حکومت ظالمان و برخورداری از جامعهای صالح، مهمترین مولفههای سعادت در دنیا از منظر قرآنکریم است. نجات از عذاب جهنم و ورود به بهشت، برخورداری از حیات جاودانه و نعمتهای بهشتی، سنگینی ترازوی اعمال، شادمانی و سرور ویژه در آخرت و قرب الی الله نیز از مولفههای سعادت در آخرت، در منظر قرآنی است. چنانکه برخورداری از ایمان و حیاتی مومنانه، بهرهمندی از فضل و رحمتالهی، بهرهمندی از رضامندی و رضوانالهی، دستیابی به هدایتالهی، برخورداری از یقین و اطمینان، شادی، نشاط و خرسندی، برحذر بودن از ناپاکیهای و دستیابی به حیات طیبه و برخورداری از علم و دانش، از مولفههای مشترک سعادت در دنیا و آخرت در دیدگاه قرآنکریم است.
Happiness is among the most important human wishes and concerns, and have been a controversial topic among different schools of thought. This descriptive-analytical study investigated the components of happiness from the view of the Holy Quran, and categorized those components as the following groups, according to the related words and concepts in the Holy Quran as well as its attention to worldly and otherworldly life: worldly happiness, otherworldly happiness, and common components between worldly and otherworldly happiness. From the view of the Holy Quran, the most important components of worldly happiness are as follows: physical and spiritual health; having worldly and material blessings; having power, dominance, and victory over enemy; salvation from oppression and the dominance of oppressors; and having a righteous society. The components of otherworldly happiness include salvation from the torment of Hell and entering Paradise; having eternal life and Paradise blessings; the weight of the scale of deeds; happiness; special joy in the Hereafter; and the nearness to God. The common components between worldly and otherworldly happiness are as follows: having faith and faithful life; enjoying divine mercy; having divine satisfaction; achieving divine guidance; having certainty, joy, and contentment; avoiding impurity; achieving pure life; and enjoying knowledge.
خلاصه ماشینی:
2. مفاهیم و واژگان مرتبط با سعادت در قرآنکریم با عنایت به نکات پیشگفته، برای دست یافتن به مؤلفههای سعادت، توجه به این نکته لازم است که در قرآنکریم، افزون بر استفاده از خود واژهی سعادت یا مشتقات آن، از واژاگان بسیار دیگری نیز استفاده شده که میتوان آنها را مرادف سعادت یا مرتبط با آن در نظر گرفت؛ واژگانی چون خیر، فلاح، فوز، مفازه، نضر، سرور، فرح، رضا، نجات و خلاص که در قرآن-کریم به کار رفته است که مشتقات این واژگان را نیز باید مورد توجه قرار داد.
3. عناصر و مؤلفههای سازنده سعادت در قرآنکریم بر اساس بینش قرآنی که انسان را از یک سو مرکب از روح و جسم میداند (سجده: 7ـ9؛ حجر: 28ـ29؛ ص: 71ـ72) و از سوی دیگر، حیات او را به همین دنیا محدود ندانسته و سرای آخرت را نیز محل زندگی او دانسته و حتی حیات حقیقی را در سرای دیگر معرفی میکند (عنکبوت: 64)، سعادت انسانی نیز در هر دو بعد دنیوی و اخروی قابل تصویر است؛ از این رو، باید مؤلفههای سعادت را در دو عرصه دنیوی و اخروی پیگیری کرد.
در راستای همین بحث از ایمان و حیات مؤمنانه، تقوای الهی و عمل صالح را نیز باید مد نظر داشت که در آیات بسیاری بر آن تأکید شده و برخورداری از تقوا و انجام کارهای شایسته، از عناصر مهم سعادت انسانی تلقی شده است (بقره: 189).