چکیده:
هدف پژوهش حاضر تحلیل محتوای کتاب‌های فارسی پایه‌های چهارم، پنجم و ششم ابتدایی از نظر میزان توجه به مؤلفه‌های تربیت اخلاقی است. در این پژوهش برای مشخص‌کردن مؤلفه‌های تربیت اخلاقی و سپس، میزان توجه به این مؤلفه‌ها در کتب فارسی دورۀ دوم ابتدایی، از روش تحلیل محتوای کیفی- قیاسی استفاده شده و واحد تحلیل، شامل تمام متون، تصاویر و فعالیت‌های این کتاب‌هاست. ابزار تحلیل محتوا، چک‌لیست تحلیل محتواست که محقق با توجه به مرحلۀ اول پژوهش (استخراج مؤلفه‌ها از سند تحول بنیادین و کتب راهنمای معلم) ساخته است. روایی ابزار پژوهش بر اساس نظر کارشناسان این حوزه به دست آمد. همچنین، پایایی ابزار با فرمول ویلیام اسکات محاسبه شد که ضریب توافق 72درصد را نشان داد. یافته‌ها حاکی از آن است که در کتب یادشده، به‌طور نامتعادل به این مؤلفه‌ها پرداخته شده است. بیشترین فراوانی در جمع سه واحد تحلیل به آموزش به‌کارگیری معیارهای عقلانی و دینی در ارزیابی‌ها و کمترین فراوانی به آموزش قوانین و مقررات مربوط است. بنابراین، لزوم توجه متوازن به این مؤلفه‌ها در کتب فارسی ضرورت دارد.
The purpose of this study is to analyze the content of Persian books in the fourth, fifth and sixth grades of elementary school in terms of the amount of attention paid to the components of moral education. In this research, the method of qualitative-deductive content analysis has been used to determine the components of moral education and then the level of attention to these components in Persian books of the second period of elementary school; for this purpose, the analysis unit; all texts, images and activities. The content analysis tool was a researcher-made content analysis checklist according to the first stage of the research (extraction of components from the fundamental change document and teacher manuals). The validity of the research tool was obtained according to experts in this field. Also, the reliability of the instrument was calculated by William Scott formula, which showed an agreement coefficient of 0.72. The findings indicate that these components have been dealt with unbalancedly in the mentioned basic books. The highest frequency in the total of three units of analysis belongs to the training of applying rational and religious criteria in evaluations. On the other hand, the lowest frequency belongs to the training of rules and regulations. Therefore, it is necessary to pay balanced attention to these components in Persian books.
خلاصه ماشینی:
در این پژوهش برای مشخص‌کردن مؤلفه‌های تربیت اخلاقی و سپس، میزان توجه به این مؤلفه‌ها در کتب فارسی دورۀ دوم ابتدایی، از روش تحلیل محتوای کیفی- قیاسی استفاده شده و واحد تحلیل، شامل تمام متون، تصاویر و فعالیت‌های این کتاب‌هاست.
لذا در این پژوهش بر آن شدیم با توجه به اهداف تربیتی-اخلاقی دورۀ دوم ابتدایی - مستخرج از سند تحول بنیادین آموزش‌وپرورش مصوب شورای عالی انقلاب فرهنگی (1390) - به تحلیل محتوای کتب فارسی دانش‌آموزان این دوره (پایه‌های چهارم، پنجم و ششم) بپردازیم.
سؤال اول: میزان توجه به مؤلفه‌های تربیت اخلاقی در کتاب فارسی پایۀ چهارم ابتدایی چقدر است؟ برای بررسی این پرسش، فراوانی مؤلفه‌های تربیت اخلاقی در کتاب فارسی پایۀ چهارم در سه واحد تحلیل پژوهش (بندها، فعالیت‌ها و تصاویر) در جدول 2 نشان داده شده است.
سؤال دوم: میزان توجه به مؤلفه‌های تربیت اخلاقی در کتاب فارسی پایۀ پنجم ابتدایی چقدر است؟ برای بررسی این پرسش، فراوانی مؤلفه‌های تربیت اخلاقی در کتاب فارسی پایۀ پنجم، در هریک از سه واحد تحلیل پژوهش (بندها، تصاویر و فعالیت‌ها) در جدول 3 نشان داده شده است.
سؤال چهارم: میزان توجه به مؤلفه‌های تربیت اخلاقی در کتب فارسی دورۀ دوم ابتدایی چقدر است؟ برای بررسی این پرسش، فراوانی مؤلفه‌های تربیت اخلاقی در کتب فارسی دورۀ دوم ابتدایی (پایه‌های چهارم، پنجم و ششم) در هریک از سه واحد تحلیل پژوهش (بندها، فعالیت‌ها و تصاویر) در جدول 5 نشان داده شده است.
(
, 
, 
)
