چکیده:
یکی از مباحث مهم عقد وکالت بحث توکیل اســت. واژه توکیل در قانون مدنی در مواد 672 و 673 به کار رفته اســت. منظور از توکیل این اســت که وکیل برای انجام موضوع وکالت به دیگری وکالت دهد. وکالت در توکیل بیشــتر در قلمرو حقوق مدنی بررســی می شود و در تدوین قانون مدنی هم در درجه اول فقه اسلامی مدّنظر است و قانون مدنی ایران هم در ماده 672 اصل را بر منع توکیل به غیر قرار داده اســت، مگر اینکه صریحا یا ضمنا این اذن داده شده باشد.
جوهره وکالت اعطای نیابت اســت و توکیل هم یعنی اعطــای نیابت از جانب وکیل به شــخص دیگر برای انجام امور وکالت. در تبیین ماهیت توکیل به غیر هم باید گفت: در بعضی موارد اشــخاص نمی خواهند یا نمی توانند شخصا در انجام معامله دخالت کنند و برای این کار به دیگری نمایندگی می دهند. حال اگر وکیل، مورد وکالت را به وکیل دوم واگذار کرد به نظر می رســد اگر موضوع وکالت انعقاد معامله ای باشد و وکیل دوم آن را انجام دهد قرارداد نافذ اســت و موکل باید تعهدات ناشی از آن را انجام دهد مشروط بر اینکه وکیل دوم از حدود تعیین شــده توسط موکل تجاوز نکرده باشد. اما اگر از حدود تعیین شده تجاوز کرد قرارداد غیر نافذ است. بنابراین با توجه به رویکردهای متفاوتی که در فقه و حقوق ایران و حقوق کشــورهای دیگر راجع به توکیل وکالت به غیر مطرح اســت در این مقاله سعی شده به بررسی این موارد پرداخته شود.
خلاصه ماشینی:
وکالت در توکيل بيشــتر در قلمرو حقوق مدني بررســي مي شود و در تدوين قانون مدني هم در درجه اول فقه اسلامي مدنظر است و قانون مدني ايران هم در ماده ٦٧٢ اصل را بر منع توکيل به غير قرار داده اســت ، مگر اينکه صريحا يا ضمنا اين اذن داده شده باشد.
کليد واژه : توکيل به غير ـ فقه اسلامي حقوق ايران ـ حقوق فرانسه ـ حقوق انگلستان 468 ١ـمقدمه در مــاده ٦٧٢ قانون مدني که مبتني بر فقه اماميه اســت آمده اســت که وکيل در امري نمي تواند براي آن امر به ديگري وکالت دهد، مگر اينکه صريحا يا به دلالت قراين وکيل در توکيل باشد.
بدين جهت گستره وکالت بسيار وســيع بوده وحتي شامل مسئوليت مدني ناشــي از ارتکاب عمل مأذون نيز مي گردد، اما تعريف و اشاره اي به توکيل به غير به عمل نيامده است و صرفا ضمن بيان وظايف اماني 471 وکيل در حقوق اين کشــور آمده است که نماينده حق اعطاي نمايندگي ندارد و شخصا بايد مورد نمايندگي را انجام دهد و وکيل علي الاصول نمي تواند اجراي تمام يا بخشي از تعهدات خود را به ديگري توکيل کند.
بنابراين مي توان گفت در حقوق انگليس توکيل به غير عبارت است از اعطاي وکالت از جانب وکيل به ديگري است به گونه اي که شخص اخير بتواند بر حسب مورد با انعقاد قرارداد يا انتقال مال وضعيت حقوقي موکل اصلي يا وکيل اول را در ارتباط با اشــخاص ثالث ديگر تحت تأثير قرار دهد.