چکیده:
اهداف مطالعة حاضر ارزیابی تغییرات پوشش زمین و برآورد سناریوی آینده برای سال 1407 با استفاده از روش شبکة عصبی مصنوعی در کلانشهر کرج بود. سپس آثار تغییرات کاربری اراضی در پاسخ به گسترش شهری بر الگوهای سیمای سرزمین در سه سناریوی پایه، جاری، و آینده با استفاده از متریکهای سیمای سرزمین و آنالیز گرادیان صورت گرفت. نتایج نشان داد در دورة زمانی 22 ساله زمینهای کشاورزی و باغی به علت گسترش شهری بهشدت تخریب شدهاند. نتایج ارزیابی تغییرات در سیمای سرزمین نیز حاکی از این است که گسترش شهری در ترانسکت شمالیـ جنوبی به طرف حاشیهها (بهویژه به سمت شمال) و در ترانسکت شرقیـ غربی با شیب ملایم به سمت غرب منطقه در حال پیشروی است. همچنین، در صورت تداوم روند موجود، پیشبینی میشود در سناریوی آینده حاشیة شمالی کلانشهر کرج از محیط طبیعی به کاملاً انسانساخت تغییر کند. ازینرو، با توجه به نتایج متریک تراکم لکه و تراکم حاشیه در طول هر دو ترانسکت در سه سال مورد بررسی میتوان گفت گسترش منطقه به طرف حاشیهها صورت گرفته است و در سیمای سرزمین مرکز شهر تغییرات زیادی رخ نداده است. همچنین کاهش متریکهای تعداد و تراکم لکه در هر سه سناریو نشاندهندة پیوستگی سیمای سرزمین شهری است. به طور کلی رشد جمعیت و گسترش شهری موجب شده است الگوی سیمای سرزمین در کلانشهر کرج الگویی با شکل منظمتر و تنوع کمتر باشد. نتایج بیانگر آن است که ناهمگونی مکانی باعث تغییر در الگوهای سیمای سرزمین شده است. بنابراین رشد اراضی ساختمانی در برخی مناطق باید محدود شود و برای جلوگیری از تکهتکه شدن سیمای سرزمین باید توسعة متوازن انجام شود.
The goals of the present study were to analyze changes in land cover and to estimate a future scenario for 2028 using an artificial neural network in the Karaj Metropolis. To this end, the effects of land use changes in response to urban expansion on landscape patterns were investigated in three baseline, current, and future scenarios using landscape metrics and gradient analysis. The results showed that during a 22-year period, the agricultural and Garden lands have been severely damaged due to urban expansion. The results of the evaluation of changes in landscape also indicate that urban expansion in in development in the north-south transect to the margins (especially northward) and the east-west transect with a gentle slope to the west of the region. It is also anticipated that in the future scenario, if the current trend continues, the northern margin of Karaj metropolis will be changed from natural environment to a completely human-made one. Therefore, considering the results of the Pd and Ed metrics in both transects over the three examined years, it can be said that the area has expanded to the margin and there has not been much changes in the landscape of downtown. In addition, the decrease in the Pd and NP in all three scenarios indicates the consistency of urban landscape. In general, population growth and urban development have made the landscape pattern in Karaj metropolis to be a more regular and less varied one. The results indicate that spatial heterogeneity has altered the landscape patterns. Therefore, the growth of construction land in some areas should be restricted, and balanced development should be adopted to prevent the fragmentation of the landscape.
خلاصه ماشینی:
ازين رو، با توجه به نتايج متريک تراکم لکه و تراکم حاشيه در طول هر دو ترانسکت در سه سال مورد بررسي ميتوان گفت گسترش منطقه به طرف حاشيه ها صورت گرفته است و در سيماي سرزمين مرکز شهر تغييرات زيادي رخ نـداده اسـت .
حداکثر مقدار اين متريک در کلاس هاي مرتع کم تراکم ، مرتع پرتراکم ، باير، و فضاي سبز به ترتيب در بلوکهاي ٢، ١، ٤، و ٣ مشاهده شد (شکل ٥).
در کلاس هاي کشاورزي و باغ مقدار اين متريک روند نامنظمي دارد و حداکثر مقـدار آن هـا به ترتيب در بلوک ٥ و ٤ مشاهده شد.
تغييرات در الگوي سيماي سرزمين در طول ترانسکت شماليـ جنوبي سال ١٤٠٧ در سطح کلاس آناليز گراديان در ترانسکت شرقـ غرب در سطح کلاس با توجه به نتايج جدول ٣، ٢٩ درصد از مساحت کـل ترانسـکت در سـال ١٣٨٥ و ١٧ درصـد در سال ١٣٩٦ را اراضي کشاورزي تشکيل داده است .
تغييرات در الگوي سيماي سرزمين در طول ترانسکت شرقيـ غربي سال ١٣٨٥ در سطح کلاس آناليز گراديان در ترانسکت شرقـ غرب سال ١٣٩٦ متريک تعداد لکه در کلاس هاي مناطق ساخته شده و کشاورزي در بلوک شمارة ٤ و در کلاس هاي بـاغ و مرتع کم تراکم به ترتيب در بلوک ١ و ٥ حداکثر مقدار را دارد.
تغييرات در الگوي سيماي سرزمين در طول ترانسکت شرقيـ غربي سال ١٣٩٦ در سطح کلاس آناليز گراديان در ترانسکت شرقـ غرب سال ١٤٠٧ حداکثر مقدار متريک تعداد لکه در کلاس هاي منـاطق سـاخته شـده و کشـاورزي در بلـوک شـمارة ٤ مشاهده شد.