چکیده:
رﺳﺎﻟﺖ اﺧﻼﻗﻲ و تربیتی دین مبین اﺳـﻼم اﻳﺠـﺎب ﻣﻲﻛﻨﺪ ﺑﺮای ﺗـﺄﻣﻴﻦ ﻧﻴـﺎز اﻧﺴـﺎنﻫـﺎ و ﺗﺤﻘﻖ ﻫﺪف ﻏﺎﻳﻲ ﺧﻠﻘﺖ، ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎی ﻣﻨﺎﺳﺐ و روﺷﻤﻨﺪ اراﺋﻪ دﻫﺪ. ﻳﻜﻲ از راﻫﻜﺎرﻫﺎی آن، اﻟﮕﻮﺳﺎزی و ﺗﺠﺴﻢ ﻋﻴﻨﻲ و ﻋﻤﻠﻲ اﺧﻼق و آموزه های تربیتی در اﻟﮕﻮﻫﺎی اﻧﺴﺎﻧﻲ اﺳﺖ. حدیث کساء، حدیثی است دربیان فضیلت پنج تن آل عبا(ع) که حاوی نکات برجسته تربیتی و اخلاقی است. پژوهش پیش رو بر آن است تا با استمداد از روش «تحلیل محتوا» متن این حدیث را مورد واکاوی قرار دهد و پس از بررسی کمی داده ها، فراوانی واژگان کلیدی، مضامین اصلی و مضامین فرعی یا نقاط تمرکز حدیث را استخراج نماید. نتایج به دست آمده گواه بر آن است که مباحثی مانند «استفاده از القاب و کنیه ها»، «سلام و پاسخ آن»، «اذن و اجابت» و تاکید بر «صمیمیت اعضای خانواده» در متن حدیث از کمیت بیشتری برخوردار هستند. که می توان آن ها را محوری ترین اصول تربیتی حاکم بر حدیث کساء قلمداد نمود.
Ethical and educational mission requires to provide a practical plan to meet the needs of human beings and the ultimate goal of creation. One of its solutions is to model and objectively embody morality and educational teachings in human models, at the top of which are the prophets and saints. By emphasizing the revelatory teachings on the necessity of moral and educational growth in line with the Ahl al-Bayt (AS), the motivation and goal of human beings to receive this Islamic educational system and to be in harmony with it becomes double and clearer. The present study, based on the common version and regardless of the document analysis and content analysis method, has analyzed the text of the noble hadith of Kesa, which after a little review of data, in detail, the frequency of keywords, main themes and sub-themes or points The focus of the hadith has been extracted. The results show that topics such as the use of titles and nicknames, greetings and answers, permission and obedience, and topics in the field of creating family intimacy, which are more numerous in the text of the hadith, as educational teachings of the said hadith for Introducing an educational model that it seems in such an atmosphere can be used to help and help this hadith.
خلاصه ماشینی:
متأسفانه تاکنون، تحقیقی جامع و دقیق دربارهی حدیث کساء که حدیثی مهم در فضیلت پنجتن آلعبا (ع) است، صورت نگرفته و کارهای انجامشده بیشتر جنبهی وعظ و منبری داشته است؛ ازاینرو، پژوهش حاضر درصدد است مضامین اصلی این حدیث شریف را استخراج کند و الگوی نظاممند تربیتی آن را بر اساس شاخص و فراوانی نمودار کمی به علاقهمندان به سیرهی اهلبیت (ع) و جامعهی اسلامی ارائه نماید.
تحلیل جایگاه «سلام» در حدیث کساء دربارهی جایگاه و میزان استفاده از واژهی «سلام» که شاید در برخی خانوادهها به علت تکرار و عادی شدن روابط حذفشده؛ اما در این نظام و الگوی تربیتی برگرفته از منشأ وحی، با الفاظی بسیار زیبا و همراه القاب و کنیهها به ابراز این مهم پرداختهشده است که قطعاً نقش مؤثری در ایجاد روابط عاطفی در میان اعضای خانواده بهویژه زوجین دارد.
مطلبی که در اینجا بسیار جلبتوجه میکند و مورد تأکید آیات و روایات است، اعلام سلام برای ورود به منزل و آمادگی اعضای خانواده است که دربارهی منزل خود انسان نیز صدق میکند: «يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا لَا تَدْخُلُوا بُيُوتًا غَيْرَ بُيُوتِكُمْ حَتَّى تَسْتَأْنِسُوا وَتُسَلِّمُوا عَلَى أَهْلِهَا ذَلِكُمْ خَيْرٌ لَكُمْ لَعَلَّكُمْ تَذَكَّرُونَ»(نور:27) که رفتار اهل کساء قطعاً تحلیل قرآنی و تفسیر عینی و عملی از این آیات است.
» با مشاهدهی میزان فراوانی این واژههای کلیدی و استفادهی مکرر که تفسیری از آیهی ۲۸ سورهی نور نیز است، در همهی فرازهای حدیث مشاهده میشود که تنها پس از هر اذنی، پاسخ و اجابتی ذکرشده است و این نکتهی تربیتی مهم برای زندگی شخصی و تربیت خانوادگی است که البته با بیان عبارت «لَا تَدْخُلُوا» در متن آیه میتوان به حرمت ورود بدون اذن نیز اشاره کرد.