بررسی توزیع منافع یارانه‌‌ی غذا در ایران مقاله

هدف اصلی دولت از پرداخت یارانه به‌بود رفاه خانوارها از طریق افزایش دست‌رسی به کالاها و خدمات است. ساختار فعلی نظام حمایتی و به دنبال آن پرداخت یارانه در کشور مناسب نیست، به‌طوری‌که بسیاری از اقتصاددانان پرداخت یارانه‌ی عمومی را پرهزینه می‌دانند. به‌همین دلیل دولت به‌دنبال تجدید نظر در برنامه‌های پرداخت یارانه به مواد غذایی است. در این مطالعه توزیع منافع نظام فعلی یارانه‌ی کشور میان مناطق و دهک‌های مختلف درآمدی با تعیین مصرف سرانه و در نظر گرفتن قیمت یارانه‌ای و قیمت آزاد با تاکید بر سه کالای نان، روغن و قند و شکر مورد بررسی قرار گرفته است. نتایج حاصل از بررسی داده‌ها در سال 1380 نشان داد که منافع حاصل از یارانه‌ی نان در مناطق شهری و روستایی استان‌های مختلف و هم‌چنین گروه‌های مختلف بیش از روغن خوراکی و قند و شکر است. از طرف دیگر توزیع یارانه و منافع حاصل از آن در مناطق و گروه‌های مختلف درآمدی نیز نشان دهنده‌ی آن است که سیستم فعلی پرداخت یارانه نه تنها هدف‌مند نبوده، بلکه در برخی موارد به سمت گروه‌های با درآمد بالا انحراف داشته است. پس نظام فعلی پرداخت یارانه از کارایی لازم برخوردار نبوده و باعث اتلاف منابع می‌شود. بنابراین برای جلوگیری از اتلاف منابع و کاهش بار مالی دولت لازم است هدف‌مندی یارانه‌ی غذا مورد توجه قرار گیرد.

It is widely believed that current structure of protection and food subsidy in Iran is not suitable. Therefore, the government intends to reconsider food subsidy payment program. In this study, distribution of benefits of current subsidy system was investigated by emphasizing on bread, oil and sugar. The results of the study based on 2001 statistics indicated that benefits of bread subsidy in rural and urban areas in all provinces and also among different groups are more than oil and sugar. This indicated that government has spent more subsidies to bread, and per capita consumption of this commodity is high in Iran. On the other hand, subsidy distribution among different areas and income groups indicated that current system of subsidy is biased toward higher income groups. Therefore, it is not efficient and would lead to waist of resources. Based on findings of the study, to lessen these problems and decrease in government costs, targeting of food subsidy is recommended.

در اين مطالعه توزيع منافع نظام فعلي يارانه ي کشور ميان مناطق و دهک هاي مختلف درآمدي با تعيين مصرف سرانه و در نظر گرفتن قيمت يارانه اي و قيمت آزاد با تاکيد بر سه کالاي نان، روغن و قند و شکر مورد بررسي قرار گرفته است . نتايج حاصل از بررسي دادهها در سال ١٣٨٠ نشان داد که منافع حاصل از يارانه ي نان در مناطق شهري و روستايي استانهاي مختلف و هم چنين گروههاي مختلف بيش از روغن خوراکي و قند و شکر است . احمد و هم کاران (٢٠٠١) در مطالعه ي خود در بررسي وضعيت پرداخت يارانه در کشور مصر، دريافتند که سيستم کنوني پرداخت يارانه هدفمند نبوده و باعث ميشود که گروههاي غيرنيازمند از منافع يارانه اي بهرهمند شوند، به گونه اي که گروههاي غيرهدف (شش دهک بالاي جمعيت ) از منافع يارانه اي کالاهاي نان بلدي، آرد گندم، روغن خوراکي و قند وشکر به ترتيب ٦١، ٦٠، ٦٢ و ٦٢ درصد بهرهمند شوند، که بيانگر اين است که منافع حاصل به طور مساوي بين گروههاي مختلف تقسيم شده و غيرهدفمند بوده است اما در عين حال پرداخت يارانه ها باعث به بود تغذيه و افزايش امنيت غذايي گروههاي فقير شده است . در همين ارتباط نيز محمودي و نجفي (١٣٨٢) در بررسي وضعيت امنيت غذايي در ميان قشرهاي کم درآمد بعد از حذف يارانه ي نان، با محاسبه ي شاخص سهم نان از گروه کالاهاي خوراکي دريافتند که هر ايراني ٤درصد از مخارج خوراکي خود را صرف نان کرده است و دهک هاي اول (فقير) در مقايسه با دهک هاي بالايي سهم بيش تري را اختصاص دادهاند.