چکیده:
پژوهش حاضر به بررسی جایگاه کیفی و میزان رؤیت بینالمللی مجلههای ایرانی نمایهشده در پایگاه گزارش استنادی نشریات میپردازد. در این راستا میزان تولیدات، استناد و تعداد اعضای هیئت تحریریه خارجی هر یک از مجلهها جهت بررسی ماهیت بینالمللی آنها مطالعه میشود. همچنین، شاخصهای مختلفی برای مقایسه کیفیت مجلههای ایرانی نسبت به سایر مجله های بینالمللی همرشته مورد بررسی قرار میگیرد. پژوهش حاضر از نوع کاربردی بوده و با استفاده از شاخصهای علمسنجی انجام میشود. جامعه پژوهش از تعداد 16471 مقاله منتشرشده در 38 مجله ایرانی منحصربه فرد که در پایگاه گزارش استنادی نشریات سال 2013 نمایه شدهاند، تشکیل شده است. جهت گردآوری دادههای پژوهش از پایگاههای وب علوم، گزارش استنادی نشریات و وبسایت مجلههای مورد بررسی استفاده شد.
نتایج پژوهش نشان می دهد که پژوهشگران خارجی در تألیف 8/34 درصد از مقالههای منتشرشده در مجله های ایرانی نمایهشده در پایگاه گزارش استنادی نشریات نقش داشتهاند. از سوی دیگر، تنها 6/30 از استنادهای دریافتی مجلههای مذکور از سوی مقاله های نویسندگان خارجی و یا مقاله های مشارکتی نویسندگان ایرانی و خارجی دریافت شده است. بررسی ترکیب اعضای هیئت تحریریه مجلهها نیز نشان میدهد که 4/66 درصد از اعضای هیئت تحریریه مجلهها در زمان انجام پژوهش را پژوهشگران ایرانی و 6/33 درصد باقیمانده را پژوهشگران خارجی تشکیل دادهاند. بررسی شاخص نسبت ضریب تأثیر مجله به میانه ضریب تأثیر مجلههای آن رشته نشاندهنده این مسئله است که تنها 2 مجله ایرانی دارای ضریب تأثیری بالاتر از میانه ضریب تأثیر مجلههای رشته خود بودهاند. همچنین، تنها 8 مجله ایرانی تا کنون در چارکهای اول و دوم رشته خود قرار گرفتهاند. نتایج پژوهش نشان میدهد که مقالههای منتشرشده در 36 مجله از 38 مجله مورد بررسی بیشتر توسط مجلههایی مورد استناد قرار گرفتهاند که دارای میانگین ضریب تأثیر بالاتری نسبت به مجلههای منتشرکننده مقالهها بودهاند. بهطور کلی، میتوان بیان نمود که برخی از مجلههای ایرانی علیرغم نمایهشدن در پایگاههای اطلاعاتی و استنادی معتبر جهان، از نظر ترکیب نویسندگان، استنادکنندگان، و اعضای هیئت تحریریه در سطح بینالمللی قرار ندارند. همچنین، بهطور کلی، مجلههای ایرانی نمایهشده در پایگاه گزارش استنادی نشریات از نظر شاخص ضریب تأثیر در مقایسه با میانه مجلههای همرشته خود در سطح بالایی قرار ندارند.
Objectives: The present study aims to investigate the international status and visibility of Iranian journals which have been indexed in Journal Citation Reports (JCR). Accordingly, the number of international papers, citations and editorial board members of each journal was studied. Moreover, various measures were utilized to compare the quality of Iranian journals with their international counterparts. Method: Current paper applied scientometric research method. A total of 16471 papers which published in 38 Iranian journals and indexed by the JCR 2013 were selected as the population of the study. Web of Science (WoS), JCR and journals’ website were used for data gathering. Results: Results of the study revealed that foreign researchers have published 34.8% of papers published in Iranian ISI journals. Moreover, only 30.6% of citations to Iranian ISI journals have been received from foreign papers or Iranian internationally collaborative papers. The results showed that Iranian researchers accounted for 66.4% of editorial board member of all studied journals, while foreign researchers only occupied 33.6% of the editorial board positions. Based on the findings, only two Iranian journals have impact factors above the median of the journals in the disciplinary category areas in which they are classified in JCR. Furthermore, only 8 Iranian journals have ever been placed in the 1st and 2nd quartile of journals of the same field in the JCR. Findings also showed that 36 out of the 38 Iranian journals have mostly cited by journals with higher median impact factors than cited journals. Conclusion: The findings indicate that the share of international papers, citations and editorial board memberships is low in Iranian ISI journals. Moreover, Iranian journals’ impact factor was below of those of the leading journals.
خلاصه ماشینی:
«يامازاکي و ژانگ » در بررسي جايگاه بين المللي چهار مجلۀ انگليسي زبـان حوزة علوم زيستي در کشور ژاپن بيان مي کنند کـه سـه مجلـه از مجلـه هـاي مـورد بررسـي از نظـر کيفيت و همچنين ، توزيع جغرافيايي نويسندگان مقاله ها بيشتر در سطح مجله هاي ملي بوده و هنـوز از مقبوليت جهاني برخوردار نيسـتند (٢٠٠٧ Zhang &Yamazaki ).
همچنـين ، در پـژوهش ديگـري «رن و روسو» ضمن بررسي اطلاعات پايگاه گزارش استنادي نشريات در سـال هـاي ٢٠٠٠ و ٢٠٠١ بيان مي کنند که مجله هاي چيني نمايه شده در اين پايگاه علي رغم انتشار به زبان انگليسـي ، از ميـزان رؤيت پاييني در سطح بين المللي برخوردار بوده و اکثـر مقالـه هـاي منتشرشـده در ايـن مجلـه هـا بـه نويسندگان چيني تعلق داشته است .
تفاوت اثر حاضر با پژوهش مذکور در اين است که در پژوهش «داورپناه و بهروزفر» (٢٠٠٩) تنها ٦ مجلۀ ايراني که در فاصلۀ سال هاي ٢٠٠٠ تا ٢٠٠٦ در پايگاه گزارش استنادي نشريات نمايه شده اند، مورد بررسي قرار گرفته است ؛ در حالي که در مطالعۀ حاضر، تعداد ٣٨ مجلۀ نمايـه شـده در پايگـاه گـزارش اسـتنادي نشـريات سـال ٢٠١٣ ميلادي مورد بررسي قرار گرفته و از شاخص هاي مختلفي جهت بررسي عملکرد اين مجله ها در سطح بين المللي استفاده شده اسـت .
در خصـوص مقايسۀ کيفيت مجله هاي ايراني با ساير مجله هاي هم رشته ، نتايج پژوهش نشان داد کـه ٣٦ مجلـه از ٣٨ مجلۀ ايراني نمايه شده در پايگاه گزارش استنادي نشريات در سـال هـاي حضـور در ايـن پايگـاه داراي شاخص ضريب تأثيري کمتر از ميانۀ ضريب تأثير مجله هاي رشتۀ خـود بـوده انـد.