چکیده:
جهت شبکه‌ها، چگونگی زاویۀ اتصال آنها و ناهنجاری‌های زهکشی، شواهدی بر تاثیر فعالیت‌های تکتونیکی بر الگوی زهکشی و وضعیت مورفولوژی کانال‌های جریانی در حوضۀ بالادست رودخانه الوند به‌شمار می‌روند. این وضعیت که متاثر از شکستگی‌های طولی و عرضی کف ناودیس ریجاب و کج‌شدگی آن به‌سمت جنوب غرب است، سبب شده تا آبراهه‌های اصلی در این حوضه، به‌صورت مجزا از ناودیس ریجاب خارج شوند. بر اساس این شواهد، در این پژوهش نقش نئوتکتونیک در مورفولوژی کانال‌های جریانی حوضۀ بالادست رودخانۀ الوند، واقع در غرب استان کرمانشاه مورد بررسی قرار گرفته است. برای انجام این پژوهش، پس از تعیین حدود منطقۀ مطالعاتی و تقسیم‌بندی آن به پنج زیرحوضه، ابتدا نقشه‌های شیب، توپوگرافی، شبکۀ زهکشی و گسل‌های حوضه، تهیه و سپس پارامترهای شاخص ناهنجاری سلسله‌مراتبی (∆A)، شاخص عدم تقارن حوضه (AF)، شاخص شیب طولی رودخانه (Sl)، شاخص تقارن توپوگرافی عرضی حوضه (T)، شاخص پیچ‌وخم رودخانۀ اصلی (S) و الگوی زهکشی برای هر زیرحوضه محاسبه شده‌اند. برای تهیۀ نقشه‌های مورد نیاز، از مدل ارتفاعی رقومی (Dem) در محیط نرم‌افزار ArcGIS 9. 3 استفاده شده است. رتبه‌بندی شبکۀ زهکشی با روش استراهلر انجام گرفت. برای تهیۀ نقشۀ گسل‌ها نیز، از نقشۀ 1: 100000 سازمان زمین‌شناسی استفاده شده است. با بررسی این شاخص‌ها مشخص شد که وضعیت زمین‌ساخت حوضه، در مورفولوژی کانال‌های جریانی و مقدار شاخص‌های مورد بررسی در این پژوهش، به‌ویژه شاخص ناهنجاری سلسله‌مراتبی، نقش موثری داشته‌اند؛ به‌گونه‌ای که در ناودیس ریجاب، به‌خصوص در بخش میانی آن (زیرحوضه شمارۀ 4)، تعداد بیشتر گسل‌ها و شکستگی‌های طولی و عرضی (گسل‌های کرند، ریجاب، پاطاق و پیران)، نقش مهمی در ناهنجاری زهکشی آن داشته است. نتایج به‌دست آمده از شاخص‌های S، T، S و AF نشان می‌دهد که تکتونیک در قسمت غرب حوضه (بخش غربی ناودیس ریجاب) نسبت به شرق حوضه (تاقدیس گلبانگ) فعال‌تر است.
خلاصه ماشینی:
براي انجام اين پژوهش ، پس از تعيين حدود منطقة مطالعاتي و تقسيم بندي آن به پـنج زيرحوضـه ، ابتـدا نقشـه هـاي شـيب ، توپوگرافي ، شبکة زهکشي و گسل هاي حوضه ، تهيه و سپس پارامترهـاي شـاخص ناهنجـاري سلسله مراتبي (A∆)، شاخص عدم تقارن حوضه (AF)، شـاخص شـيب طـولي رودخانـه (Sl)، شاخص تقارن توپوگرافي عرضي حوضه (T)، شاخص پيچ وخـم رودخانـة اصـلي (S) و الگـوي زهکشي براي هر زيرحوضه محاسبه شده اند.
با بررسي اين شاخص ها مشخص شد کـه وضـعيت زمين ساخت حوضه ، در مورفولوژي کانال هاي جرياني و مقدار شاخص هاي مورد بررسي در اين پژوهش ، به ويژه شاخص ناهنجاري سلسله مراتبي ، نقش مؤثري داشته اند؛ بـه گونـه اي کـه در ناوديس ريجاب ، به خصوص در بخش مياني آن (زيرحوضه شمارة ٤)، تعداد بيشتر گسـل هـا و شکستگي هاي طولي و عرضي (گسل هاي کرنـد، ريجـاب ، پاطـاق و پيـران )، نقـش مهمـي در ناهنجاري زهکشي آن داشته است .
Guarnieri and Pirrotta تکتونيک هاي فعال ، نظم شبکة زهکشي را به هم مي زنند و مقدار شاخص ناهنجاري زهکشي حوضه هـاي تکتـونيکي بـا فعاليت بالا، بيشتر از حوضه هاي تکتونيکي با فعاليت پايين است .
در اين پژوهش ، براي بررسي وضعيت الگوي آبراهـه اي حوضـة بالادسـت الونـد و ارتباط آن با فعاليت تکتونيکي ، تعداد ناهنجاري سلسله مراتبي (Ha)، شاخص ناهنجاري سلسله مراتبي (a∆)، شاخص عـدم تقارن حوضه (AF)، شاخص شيب طولي رودخانه (Sl)، شاخص تقارن توپوگرافي عرضي حوضه (T)، شـاخص پـيچ وخـم رودخانة اصلي (S) و الگوي زهکشي مورد بررسي قرار گرفته است .
(
, 
, 
)
