چکیده:
در این پژوهش ابتدا نقشههای روزانه آرایش سیستمهای سینوپتیکی منطقه در ماههای ژولای و آگوست که گرمترین ماههای سال میباشند، طی دوره آماری (2014-1993) از سری دادههای بازکاوی شده مرکز مطالعات NCEP/NCAR برداشت و پس از انجام آزمون تحلیل عاملی و خوشهبندی بر روی دادههای شبکهای 4 الگوی سینوپتیکی شناسایی و روزهای نماینده این الگوها مورد بررسی قرار گرفت. این الگوها روندهای بسیار مشابهی از مکانگزینی استوای حرارتی و سیستمهای فشار در منطقه را به نمایش گذاشته و نتایج پژوهش حاکی از آن است که استوای حرارتی در این زمان از سال در جنوب صحرای بزرگ افریقا مستقر است و امتداد آن به سمت شرق، مناطق بیابانی و کمارتفاع شبهجزیره عربستان، جنوب خلیج فارس، جلگه خوزستان و بینالنهرین را در بر میگیرد. از سوی دیگر گسترش زبانه کمفشار گنگ بر روی جنوبغرب آسیا نیز از همین الگو پیروی میکند، بطوریکه سه هسته اصلی این کمفشار نیز بر روی سرزمینهای کمارتفاع جلگه خوزستان- بینالنهرین، جنوب خلیج فارس- شمال شبهجزیره عربستان و مرکز پاکستان شکل میگیرد. این کمربند حرارتی در سرزمینهای پست بینالنهرین (واقع در غرب فلات ایران) بیشترین شدت و گسترش عرضی را دارد، و از نیمه شمالی عراق تا قسمت جنوبی عربستان سعودی را شامل میشود. در منطقه مورد مطالعه روند گسترش استوای حرارتی از تراز 1000 تا 850 ه. پ منطبق بر مناطق گسترش زبانه کمفشار گنگ است.
As the first step, daily maps of synoptic system order of the region during July and August, the hottest months of the year, were investigated. The data belong to a statistical period (1993- 2014) extracted from the study center of NCEP/NCAR. Applying factor analysis test and clustering on web data, four synoptic patterns were recognized and the representative days of the patters were investigated. The aforesaid patterns present a similar patterns of the thermal equator and pressure systems in the region. The research results indicate that the Thermal equator is located in the south of Sahara in this time of year and it continues along the east, arid and low regions of the Arabia Peninsula, and the south of the Persian Gulf, Khuzestan plain, and Mesopotamia. Moreover, Gang low spread on the southwest of Asia also follows this pattern, as three main cores of low pressures are made on the low regions of Khuzestan plain and Mesopotamia, the south of the Persian Gulf, the north of the Arabia Peninsula and the center of Pakistan. This thermal belt on the lowlands of Mesopotamia (located in West Plateau of Iran) has the most intense and extending transverse and to be included from the northern half of the Iraq to southern part of Saudi Arabia. The thermal equator extends in the study area from the level 1000 to 850 hPa in accordance with the development of low Gang Tongue.
خلاصه ماشینی:
اين الگوها روندهاي بسيار مشابهي از مکانگزيني استواي حرارتي و سيستم هاي فشار در منطقه را به نمايش گذاشته و نتايج پژوهش حاکي از آن است که استواي حرارتي در اين زمان از سال در جنوب صحراي بزرگ افريقا مستقر است و امتداد آن به سمت شرق، مناطق بياباني و کم ارتفاع شبه جزيره عربستان، جنوب خليج فارس، جلگه خوزستان و بين النهرين را در بر مي گيرد.
از سوي ديگر گسترش زبانه کم فشار گنگ بر روي جنوبغرب آسيا نيز از همين الگو پيروي مي کند، بطوريکه سه هسته اصلي اين کم فشار نيز بر روي سرزمين هاي کم ارتفاع جلگه خوزستان- بين النهرين ، جنوب خليج فارس- شمال شبه جزيره عربستان و مرکز پاکستان شکل مي گيرد.
شرق افريقا داراي وردش بارش سالانه زيادي است که از جمله مهمترين عوامل آن توپوگرافي پيچيده، 2 Gnter Tro ical Convergence Done 3 Indian Moonson Trough درياچه هاي بزرگ ٤ و مهاجرت فصلي کمربند همگرايي حارهاي در اين منطقه از جهان است (٢٠٠٥:١١٧٠ ,Dore).
در واقع مي توان سه منطقه اصلي از حاکميت استواي حرارتي در اين نقشه ها شناسايي کرد، بطوريکه محدودهاي از گسترش آن با شدت و عرض کم در جنوب صحراي افريقا قرار دارد، منطقه اي از بيشينه شدت و وسعت آن بر روي جنوبغرب آسيا (شبه جزيره عربستان، بين النهرين و غرب ايران) نيز شکل گرفته و هسته اي ديگر از آن بر روي مرکز پاکستان قرار گرفته است .