چکیده:
ویس و رامین، سروده فخرالدین اسعد گرگانی، از نخستین داستانهای منظوم عاشقانه ادبیات فارسی است که در تاریخ ادبیات فارسی، از نظرگاه اخلاقی، مطرود شناخته شده است؛ زیرا نخستین داستان خیانت به پیوند زناشویی در ایران باستانی و اسلامی است، اما صرفنظر از محتوای آن، نمیتوان منکر ارزشهای ادبی، اجتماعی، فرهنگی و خاصبودن آن در میان آثار کهن ادبیات فارسی شد. اگرچه در این منظومه مطالبی خلاف اخلاق آمده است، اما عملکردهای ضداخلاقی شخصیتهای داستان عللی دارد که توجه به آنها برای تحلیل منظومه از منظر نقد اخلاقی ضروری است. این نکات شامل شناخت شاعر و جامعه، معتقدات دینی موثر بر عملکرد شخصیتها و شناخت چهارضلع اصلی مفاهیم منظومه: «خوشباشی»، «تقدیرگرایی»، «تقابل پیری و جوانی» و «عشق» است. میتوان منظومه ویس و رامین را از لحاظ ادبی نمونهای از مکتب هنر برای هنر و از لحاظ اخلاقی، نمونهای از نسبیت اخلاق شخصیتهای داستان دانست.
Vis and Rāmin, by Fakhruddin Aschr('39')ad Gorgani, is one of the first love poems in Persian literature that has been morally rejected in the history of Persian literature as it is the first story of marital infidelity in both ancient and Islamic Iran. Regardless of the poem’s content, one cannot deny its literary, social, and cultural values as well as its unique status among the ancient works of Persian literature. Although the poem has immoral content, there are reasons behind the immoral actions of the characters in the story that need due attention to some points for the analysis of the poem from a moral criticism perspective. They comprise knowledge about the poet and the society, religious beliefs affecting the actions of the characters, and the four main themes of the poem: “pleasure”, “fatalism”, “conflict between seniority and youth” and “love”. Vis and Rāmin can be considered as a literary example of art for art’s sake doctrine and morally as an example of the moral relativity of the characters in the story.
خلاصه ماشینی:
دفاعيات ويس و رامين در دادگاه اخلاق بررسي علل عملکردهاي ضداخلاق در منظومۀ ويس و رامين * بتول حيدري ** اسحق طغياني *** سيدمهدي نوريان چکيده ويس و رامين ، سرودة فخرالدين اسعد گرگاني، از نخستين داستان هاي منظوم عاشقانۀ ادبيات فارسي است که در تاريخ ادبيات فارسي، از نظرگاه اخلاقي، مطرود شناخته شده است ؛ زيرا نخستين داستان خيانت به پيوند زناشويي در ايران باستاني و اسلامي است ، اما صرف نظر از محتواي آن ، نميتوان منکر ارزش هاي ادبي، اجتماعي، فرهنگي و خاص بودن آن در ميان آثار کهن ادبيات فارسي شد.
گفت وگوي ميان شاعر و خواجه عميد و الفاظي که در وصف کتاب به کار ميرود، گوياي اين مطلب است : مرا يک روز گفت آن قبلۀ دين چه گويي در حديث ويس و رامين ؟ که ميگويند چيزي سخت نيکوست در اين کشور همه کس داردش دوست بگفتم کان حديثي سخت زيباست ز گردآوردة شش مرد داناست نديدم زان نکوتر داستاني نماند جز به خرم بوستاني (فخرالدين اسعد، ١٣٣٧: ٣٢/٧-٢٩) از نظر شاعر، منظومه اي که او قصد سرودن آن را دارد، منظومه اي خواهد شد که معني و مثل بسيار دارد: درو چون ميوه از حکمت مثل ها چو ريحان بهاري خوش غزل ها (همان ، ١٠٥/ ١٠٥) در پايان منظومه نيز شاعر از خوانندگان ميخواهد ارزش شعر او را دريابند و برايش طلب آمرزش کنند.