چکیده:
در این تحقیق، با توجه به شرایط خاص منطقه سیستان، تصادفی بودن جریان آب رودخانه هیرمند در بدو ورود به ایران و ارتباط مستقیم درآمد و هزینه کشاورزان با جریان آب رها شده از مخازن چاه نیمه، از روش برنامه‌ریزی پویای تصادفی و کاربرد زنجیره مارکوف در تخصیص بهینه آب از این مخازن استفاده شد. بدین منظور در آغاز داده‌های تبخیر، جریان رودخانه، سطح زیرکشت کشاورزی از سازمان‌های مربوطه در دوره زمانی 20 ساله (1381-1391) و داده‌های ذخیره مخزن در سال 1391 گردآوری شد. سپس مدلی مناسب ایجاد شد که بتواند شرایط منطقه را نشان دهد. در نهایت با توجه به حالت‌های مختلف مدل در آغاز فصل زراعی و احتمال رخداد هر یک از حالت‌ها، آب بین سه منطقه زهک، میانکنگی و سیستان به صورت بهینه تخصیص یافت و سطح زیرکشت هر منطقه مشخص شد. نتایج به‌دست آمده نشان داد با استفاده از برنامه‌ریزی پویای تصادفی میتوان مخازن آب چاه نیمه را به طور بهینه مدیریت کرده، میزان آب مورد نیاز هر منطقه را تعیین و بر پایه آن سطح زیرکشت را مشخص کرد. لذا استفاده از این مدل برای مدیریت مخازن جاه نیمه توسط مدیران محلی پیشنهاد می‌شود.
In this study, regarding to special condition of Sistan region, Stochastic Helmand River flow in border of Iran and direct relation between farmer’s income and cost with water flow of Chahnimeh reservoir, to allocate water stochastic dynamic programming and markov chain were used. For this reason first data series were gathered for 20 (1999-2009) years. Then a good model was made to show the region condition. Finally, regarding to different states of system in farming season and their probabilities, water allocate optimally between Sistan, Zahak and Miankangi and cropping area were determined. Results show that using stochastic dynamic programming reservoir ‘water was optimally managed, water demand was determined in each area and cropping area was estimated. Therefore, this model is suggested to Chahnimeh Reservoir management.
خلاصه ماشینی:
نتایج به دست آمده نشان داد با استفاده از برنامه ریزی پویای تصادفی میتوان مخازن آب چاه نیمه را به طور بهینه مدیریت کرده ، میزان آب مورد نیاز هر منطقه را تعیین و بر پایه آن سطح زیرکشت را مشخص کرد.
پس از کاربرد قهرمان و سپاسخواه (١٣٨٤) از برنامه ریزی پویای تصادفی در مدیریت منابع آب سدها و اجرای آن برای سدی در خراسان ، این روش در مطالعات مومنی و رضایی (١٣٨٧) برای سد ارس و سعدالدین و همکاران (١٣٨٩) برای سد بوستان استان گلستان مورد استفاده قرار گرفت .
با توجه به این که این روش پویایی مدل و تصادفی بودن آن را با هم در نظر میگیرد و منطقه سیستان دارای منابع آب تصادفی است که باید در فصول مختلف بین بخش های سیستان تقسیم شود، در این بررسی به منظور کمک به تصمیم گیری بهتر مدیران در رهاسازی بهینه آب از مخازن به بخش کشاورزی از این روش برای مدیریت منابع آب چاه نیمه استفاده خواهد شد.
جدول (١) حالت های ذخیره مخزن و متغیر تصمیم جریان آب از مخازن (رجوع شود به تصویر صفحه) منبع : یافته های تحقیق 1 State 2 Water Release با حل مدل برنامه ریزی پویای تصادفی مقادیر بهینه جریان آب در فصول زراعی برای مناطق مختلف محاسبه شد و نتایج آن به تفکیک فصول زراعی در جدول های (٢) و (٣) آورده شد.
(
, 
, 
)
