چکیده:
رشد جمعیت جهان و رشد سریع فعالیتهای اقتصادی که در گذشته ایجاد شده است، همچنان باعث خسارات شدید محیط زیستی میشود. حفاظت از محیط طبیعی جهان بیتردید یکی از چالش برانگیزترین مسائل در دهههای آینده است. هدف از این مطالعه، اندازهگیری درجه تخریب محیط زیست بر اساس شاخصهای منتخب با استفاده از یک تکنیک چند متغیره به نام تحلیل مؤلفههای اصلی میباشد. برای این منظور، متغیرهای تولید ناخالص داخلی، سوخت مصرفی، تراکم نسبی جمعیت، دسترسی به آب سالم و فاضلاب، میزان مرگ و میر و جمعیت طبق دادههای آماری سال 1388 مورد استفاده قرار گرفتند. نتایج نشان میدهد که بردارهای مؤلفه اصلی، قدرت بیانکنندگی در حدود 70 درصد از تغییرات در سطح تخریب محیط زیست را دارا میباشند. متغیرهای تولید ناخالص داخلی سرانه و تأمین فاضلاب نقش مهمی در طبقهبندی استانهای کشور از لحاظ درجه تخریب محیط زیست در مقایسه با متغیرهای مصرف سوخت و میزان رشد جمعیت ایفا میکنند. همچنین، در استانهایی که میزان مرگ و میر بالایی دارند، درصد بالاتری از جمعیت با فقدان سیستم فاضلاب و در عین حال تولید ناخالص بیشتر با جمعیت متراکمتر و در نتیجه سطح پایینتر از کیفیت محیط زیست مواجه هستند و برعکس. به این ترتیب، شهرهای تهران و اصفهان با توجه به مقادیر مؤلفههای اصلی منتخب در طبقهبندی درجه تخریب محیط زیستی شهرهای مورد مطالعه در طبقه حد بالا قرار میگیرند. پیشنهاد میشود تدابیر محیط زیستی متناسب، با توجه به نتایج حاصل برای هر استان در کشور برای تعدیل متغیرهای تعیین شده اصلی تخریب اتخاذ گردد.
Protection of the natural environment is undoubtedly one of the most challenging issues during the decades ahead. As the world's population and production per capita will globally continue to grow in the future, further environmental degradation would be expected. The objective of this study is to measure of the environmental degradation magnitude based on picked out indices using a multivariate technique called Principal Component Analysis (PCA). Since the variables known as the environmental technology such as waste management, women, gender issues related to the environment, corruption, democracy, etc. are not available, these variables cannot be used; Therefore, to aim at the study, other variables were selected, such as gross domestic product (GDP), fuel consumption, relative density of population, access to safe water and sewage system, crude mortality and population based on the latest data in 2009. The results showed that principal component vectors approximately fulfill 70% of variations at the level of environmental degradation. GDP per capita and sewage system variables play prominent roles in classifying provinces in terms of environmental degradation degree compared to fuel consumption and population growth variables. Moreover, in the provinces with a high mortality rate, a higher percentage of the population faces with lack of sewage systems, as well as extra GDP with more densely population and consequently a lower level of environmental quality and conversely. According to the results for each province, it is recommended that appropriate environmental strategies, must be adopted to adjust the main degradation variables.
خلاصه ماشینی:
اندازه گیری درجه تخریب محیط زیست در کلان شهرهای ایران با استفاده از تکنیک تحلیل مؤلفه های اصلی 1 حمید امیرنژاد، مریم سالاری بردسیری چکیده رشد جمعیت جهان و رشد سریع فعالیت های اقتصادی که در گذشته ایجاد شده است ، همچنان باعث خسارات شدید محیط زیستی میشود.
در این مطالعه نیز از متغیرهای کلان اقتصادی، فقر، مصرف سوخت و جمعیتی (دموگرافیکی) مناطق مختلف کشور مالزی به منظور تحلیل مؤلفه های اساسی تخریب محیط زیست استفاده شده است و نتایج این مطالعه نشان میدهد که در مناطقی با جمعیت بالاتر و در نتیجه مصرف بیشتر سوخت درجات بالاتری از تخریب را شاهد هستیم .
از این رو، هدف این مطالعه ، اندازه گیری درجه تخریب محیط زیست برای استان های در بردارنده ی کلان شهرهای ایران با استفاده از تکنیک ساده و چند متغیره معروف به تحلیل مؤلفه های اصلی (PCA) است .
روش تحقیق متغیرهای مورد استفاده در این مطالعه شامل ؛ تولید ناخالص داخلی با احتساب نفت ، سوخت مصرفی (گازوئیل ، گاز و نفت کوره )، مساحت تراکم نسبی (تراکم نسبی و مساحت کل )، تأمین آب ، تأمین فاضلاب ، میزان موالید، میزان مرگ و میر، نرخ رشد طبیعی جمعیت و میزان جمعیت میباشد که از اطلاعیه های منتشر شده بر اساس سرشماری سال ١٣٨٥ در ایران و شرکت مهندسی آب و فاضلاب کشور (١٣٩٢)، مرکز آمار ایران (١٣٩٢) و سایت آمار صنعت برق ایران (١٣٩٢) استخراج شده اند و سال ١٣٨٨ به عنوان سال پایه در نظر گرفته شده است .