چکیده:
در طول 8 سال جنگ ایران و عراق، هر یک از این دو کشور استراتژی های گوناگونی را برای دست یابی به پیروزی و شکست طرف مقابل در پیش گرفتند. در این میان، یکی از استراتژی های مهم عراق کاربرد تسلیحات شیمیایی بود که به ویژه پس از آزادسازی خرمشهر و اقدام ایران برای ورود به خاک عراق به طور گسترده یی از آن استفاده کرد. به عبارت دیگر با تغییر موازنه ی قوا به نفع ایران، عراق برای جلوگیری از شکست و اضمحلال سازمان رزم خود اقدام به بمب باران شیمیایی مناطق عملیاتی و مناطق مسکونی ایران کرد. به طوری که پس از سال 1361 با هر حرکت رو به جلو نیروهای ایران، عراق مبادرت به استفاده از
سلاح های شیمیایی می کرد. کاربرد این سلاحها، آسیب هایی جدی چون کاهش توان نیروها در هنگام عملیات، لطمات روحی و روانی در سطح جامعه، کاهش سرعت پیشروی نیروها و... را در پی داشت. از سوی دیگر نیروهای عراقی نیز به دلیل عدم رویارویی مستقیم با نیروهای ایران دچار تلفات نمی شدند. بر این اساس، نبرد ژئوپلیتیکی ایران و عراق تحت تاثیر استراتژی ژئوپلیتیکی عراق در استفاده از تسلیحات شیمیایی قرار گرفت؛ به گونه ای که برتری ژئوپلیتیکی و ژئواستراتژیکی ایران در مقابل عراق با از دست دادن موقعیت های مکانی استراتژیک از بین رفت. نویسندگان بر این باورند که عراق با بهره گیری از استراتژی
ژئوپلیتیکی کاربرد تسلیحات شیمیایی، توانست موازنه ی قوای از دست رفته را ابتدا به تعادل کشاند و سپس در ادامه ی جنگ به سود خود تغییر دهد.
The war is a scene for the encountering various strategies adopted by each engaged
side to overcome each other. During eight years of war between Iran
and Iraq, each country adopted various strategies to reach the victory and defeat
the other side. Meanwhile, one of the Iraqi strategies was to apply the chemical weapons and intensified using these weapons after the liberation of Khorramshahr
and the Iranian entrance into the Iraqi territory, in particular. In other words, after
alteration the balance of powers in favor of Iran, the Iraqis attacked the operational
areas and urban regions of Iran to prevent its own defeat and destruction of its combat
organization. So after 1982, Iraq used the chemical weapons following each
advancement of the Iranian Islamic combatants in fronts. Using these weapons lead
to the serious damages such as decreasing the forces capabilities during the operation,
psychological damage at the community level, slowing the advance of troops
and etc. on the other hand, the Iraqi forces also did not suffered casualties due to
lack of direct confrontation with the Iranian forces.
خلاصه ماشینی:
به عبارت دیگر با تغییر موازنهی قوا به نفع ایران، عراق برای جلوگیری از شکست و اضمحلال سازمان رزم خود اقدام به بمبباران شیمیایی مناطق عملیاتی و مناطق مسکونی ایران کرد.
موضوع تحقیق بر این فرض استوار است که اتخاذ استراتژی ژئوپلیتیکی تسلیحات شیمیایی موجب شد تا موازنهی قوا در جبهههای جنگ که پس از فتح خرمشهر به سود ایران بود، به نفع عراق تغییر کند.
(24) موقعیت جغرافیایی مناطق بمبباران شده نشان میدهد مواضع مورد هجوم در این سال نیز تابعی از مناطق عملیاتی نیروهای ایران بوده است، طوری که در ماههای فروردین و اردیبهشت 1365، با ادامهی عملیات والفجر8، محور فاو و منطقهی عملیاتی آن به شدت هدف حملات شیمیایی قرار گرفت و هواپیماهای عراقی بمبهای حاوی گاز خردل را در این منطقه فروریختند.
در شهریور همان سال و با آغاز عملیات کربلای2 در محور عمومی حاجعمران، ارتش عراق بار دیگر به سلاحهای شیمیایی متوسل شد و در روزهای 13 و 17 شهریور منطقهی عملیاتی شیخ صالح در غرب کشور را هدف گلولههای حاوی گاز خردل و اعصاب قرار داد که بر اثر آن، 132 تن از نیروهای ایرانی مصدوم شدند.
در این دوره ارتش عراق ضعفهای تاکتیکی خود را در شیوهی استفاده از گازهای سمی بر طرف کرد و با دستیابی به عوامل شیمیایی مضاعف یا ترکیبی، از آنها به منزلهی سلاحی تهاجمی برای بازپسگیری مناطق تحت تصرف نیروهای ایران بهره برد.