چکیده:
ماهیان میانزی که اصطلاحا به آنها فانوس ماهیان یا ماهیان میکتوفیده اطلاق میشود، ماهیان بسیار
کوچکی اند که جزء آبزیان خوراکی محسوب نمیشوند و بهواسطه عمق زیست بالا (بالای 100 متر) صید
آنها نیاز به تکنیک و تجربه بالا دارد. از طرفی به دلیل هزینه بالای صید و پایین بودن قیمت آن، قبلا
به صورت تجاری صید نمیشده است.
در سالهای اخیر و در راستای سیاست بهره برداری از ذخایر برداشت نشده، سازمان شیلات ایران
پس از اعلام نتایج پژوهشهای انجام شده داخلی و خارجی در این زمینه، صید تجاری آن را از سال
1387 توسط کشتیهای ترالر کف آغاز کرد. لکن بهدلیل بیبرنامگی و فقدان مدیریت هدفمند، صید
شناورهای تخصیص یافته برای صید فانوس ماهیان به سمت دیگری متمایل و اصل فعالیتهای صیادی
این شناورها بر صید ضمنی این فعالیت (عمدتا ماهی یال اسبی و شبه شوریده)متمرکز شد. سودآوری
این فعالیت اخیر (صید ضمنی) موجب شد تا در طی سالهای اخیر، تعداد شناورهای صیادی ترالر که
به نام میکتوفیده مجوز صید دریافت کردند و عمدتا در زمینه صید ضمنی و خارج از محدوده پراکنش و
تراکم فانوس ماهیان فعال شدند به بیش از 100 فروند برسد که به دلیل صدور موافقت اصولیهای زیاد
مطمئنا این روند افزایش خواهد یافت.
آمارهای رسمی موجود موید این واقعیت است که استمرار فعالیت شرکتهای دارنده موافقت اصولی
و پروانه صید فانوس ماهیان، فاقد صرفه اقتصادی و سودآوری مناسب بوده و درنتیجه، شرکتهای
موصوف برای مثبت کردن تراز هزینه فایده کار، به صید ضمنی بیشاز حد متعارف گونه های ارزشمند
اقتصادی عمدتا در خارج از محدوده های مجاز صیدگاه های این ماهیان اقدام میکنند، به طوریکه وجوه
حاصل از فروش فانوس ماهیان، حداکثر 11 درصد از درآمد کل صید بوده و 89 درصد مربوط به صید
ضمنی در محدوده خارج از منطقه پراکنش و تراکم فانوس ماهیان و در محدوده صید صیادان خرد و
سنتی و روی گونه هایی است که توسط صیادان خرد صید میشود. آنچه که آمار صید نشان میدهد
به واسطه فشار صیادی روی گونه شبه شوریده که یکی از گونه های صید ضمنی این شناورها بوده ذخایر
آن به شدت آسیبدیده و میزان صید آن از 3273 تن در سال 1388 به 355 تن در سال 1395 کاهش
یافته است، لذا پیشبینی میشود در صورت ادامه روند صید این شناورها به شکل فعلی به زودی گونه های
بیشتری از آبزیان نزدیک کف و کفزی که معیشت ساحلنشینان وابسته به آنهاست، در معرض تهدید
قرار گیرد.
بدین منظور در پس توجیهات ارائه شده و با توجه به تخلفات آشکار صورت گرفته از نظر مکانی )صید
در اعماق کم بستر فلات قاره، خارج از محدودهها و مناطق تعیین شده 12 مایل دریایی 1 ( و همچنین تخلف
استفاده از صید با تور ترال کف بهجای صید با تور ترال میانی، مشخص است که باید هر چه سریعتر جلوی
این نوع صیادی در حال گسترش را گرفت و سپس با توجه به یافتهها و دستاوردهای علمی در دسترس، با
روش ترال میانآبی و استفاده از شناورهای مناسب، اقدام به صید اقتصادی فانوس ماهیان در دریای عمان
کرد. بهترین شاخص تخلف این شناورها، نوع ترکیب صید و درصد بالای میزان صید ضمنی تا حدود 60
درصد (که قاعدتا باید زیر 10 درصد باشد) است که سوای هر گونه ادعا و یا دیگر توضیحات غیر مرتبط) به
خوبی این انحراف از برنامه و هدف اصلی را نشان میدهد.
(
, 
, 
)
