چکیده:
هدف از انجام این پژوهش بررسی درجه توسعه یافتگی شهرستانهای استان سیستان و بلوچستان با استفاده از روشهای چند معیاری و ارائه راهکارهای مناسب و موثر در این راستا میباشد. در این پژوهش، ﻧﻈـﺮ ﺑـﻪ ﺗﻨﻮع ﻣﻌﻴﺎرﻫﺎی ﻣﻮﺟﻮد از تلفیق سه روش چند معیاری تحلیل سلسله مراتبی فازی، آنتروپی و تاپسیس در ارزﻳﺎﺑﻲ میزان توسعه یافتگی شهرستانهای استان سیستان و بلوچستان استفاده شد. در این زمینه، 65 زیرمعیار در قالب 5 معیار آموزشی، بهداشتی-درمانی، کشاورزی، فرهنگی-مذهبی و زیربنایی-رفاهی انتخاب و مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد که معیار زیربنایی-رفاهی با وزن نسبی 335/0 تاثیرگذارترین و معیار فرهنگی_مذهبی با وزن نسبی 094/0 کم اهمیتترین معیار در ارزیابی توسعه یافتگی شهرهای استان میباشد. در میان تمامی زیرمعیارها، مساحت پارکهای عمومی با وزن کلی 048/0 بالاترین اهمیت را دارا میباشد. براساس نتایج به دست آمده، از بعد متغیرهای بهداشتی-درمانی، فرهنگی-مذهبی، زیربنایی-رفاهی شهرستان زاهدان بهعنوان پیشرفتهترین شهرستان استان، نسبت به سایر شهرها شناخته شد. رتبه بندی نهایی نشان داد که شهرستان زاهدان با امتیاز 728/0 Ci= با اختلاف معنی داری نسبت به سایر شهرها توسعه یافتهترین شهرستان استان سیستان و بلوچستان میباشد و شهرستان زابل با امتیاز 393/0 در رتبه دوم و شهرستان هیرمند با امتیاز 026/0 در جایگاه محرومترین شهرستان استان سیستان و بلوچستان قرار گرفت. یافتهها نشان میدهد لزوم توجه به برنامه ریزی غیر متمرکز بر اساس منابع و محدودیتها، به منظور نیل به توسعه و پیشرفت متعادل و یکپارچه منطقهای، ضرورتی مهم و اجتناب ناپذیر است.
The purpose of this study was to investigate the degree of development of cities in Sistan and Baluchestan province by using multi-criteria methods and presenting appropriate and effective strategies in this regard. In this study, in view of the diversity of existing criteria, the combination of three multi-criteria approach FAHP, TOPSIS and ENTROPY was used In evaluating the degree of development of the cities of Sistan and Baluchestan Province. For this purpose 65 sub-criteria in the form of education, Sanitary-therapeutic, agricultural, religious-cultural and infrastructural-welfare criteria were selected. Also, among all sub-criteria, public parks area has greatest importance with weights of 0.048. The results indicate that infrastructure-welfare criteria with relative weight of 0.335 paramount importance in the evaluation the degree of development. Based on the results of the different aspects of health care, cultural-religious-welfare infrastructure Zahedan city was recognized as the most advanced city. According to the agricultural and educational sub criteria respectively Zehak and Zabul is the most developed city in Sistan and Baluchestan with a score of 0.526 and 0.691. Final ranking also showed that Zahedan on all criteria with a score of Ci=0.728 by far the most developed city compared to other cities in Sistan and Baluchestan.Zabol city ranked second with and hirmand city with in the most deprived cities in sistan and balouchestan province. The findings indicate that the need for decentralized planning based on resources and constraints is essential and inevitable in order to regional development.
خلاصه ماشینی:
در این پژوهش ، نظـر بـه تنوع معیارهای موجود از تلفیق سه روش چند معیاری تحلیل سلسله مراتبی فازی، آنتروپی و تاپسیس در ارزیابی میزان توسعه یافتگی شهرستان های استان سیستان و بلوچستان استفاده شد.
هدف کلی این پژوهش ، ارزیابی وضعیت توسعه یافتگی شهرستان های استان سیستان و بلوچستان و تعیین سطح توسعه با بهره گیری از مدل تحلیل سلسله مراتبی فازی در قالب معیارهای آموزشی، بهداشتی، کشاورزی، زیربنایی-رفاهی و فرهنگی-مذهبی می باشد.
در مرحله اول ، به منظور تعیین معیارها و زیر معیار های ارزیابی توسعه یافتگی، پژوهش های مختلفی مورد بررسی قرار گرفت و در نهایت ٦٥ زیرمعیار در قالب ٥ معیار آموزشی ، بهداشتی-درمانی، کشاورزی، فرهنگی-مذهبی و زیربنایی-رفاهی (جدول ١) به منظور ارزیابی توسعه یافتگی شهرستان های استان سیستان و بلوچستان انتخاب شد.
محاسبه وزن معیارها در این مطالعه به منظور محاسبه وزن معیار ها برای ارزیابی درجه توسعه یافتگی شهرستان های استان سیستان و بلوچستان ، از ترکیب تحلیل سلسله مراتبی فازی استفاده شد.
در مرحله بعد وزن عینی به صورت رابطه (١٦) تعریف می شود: (به تصویر صفحه مراجعه شود) (16) رتبه بندی شهر های استان سیستان و بلوچستان در این قسمت ، از وزن معیارها که با کمک روش تحلیل مقداری بدست آمده است ، همچین امتیاز تجمیع شده برای هر کدام از استراتژی های مربوط به معیارهای مختلف ، به منظور رتبه بندی استراتژی ها استفاده شد.