چکیده:
در میان احادیث معتبر تفسیری – که اغلب از مقام عصمت و امامت معصومین (ع) متأثرند – مواردی مشاهده می شود که در آنها پیامبراکرم (ص) و ائمه هدی (ع)، نه لزوماً با اتّکا به مقام عصمت و علم شخصی خود، بلکه با دقت و تدبّر در واژگان قرآن و استناد به آنها، به برداشت های لطیفی نایل شده اند و این قبیل برداشت ها را از پیروان خود نیز انتظار داشته و گاه، آنان را با عبارات سؤالی- تعجبی مانند: «أما تَقرَأ هذِه الآیَة...؟! أما قَرأتَ...؟! أما قَرَأتَ هذه الآیة؟! اما سَمِعتَ اللهَ یَقوُل؟!» و ... بابت نداشتن این قبیل برداشتها از قرآن، مورد استفهام و احیاناً بازخواست قرار دادهاند. بازشناسی گونههایی از این احادیث – که در واقع، مصادیقی از «تدبّر» معصومین (ع) در قرآن می باشند و نه تفسیر و تأویل – از آنجا که روش ها و الگوهای شایسته ای را در اختیار علاقمندان به تدبّر در قرآن قرار میدهد، بسیار حائز اهمیت است. مقاله حاضر، با روش اکتشافی- تحلیلی و با جستجو در تفاسیر روایی، در پی پاسخ به این سؤال است که چه گونههایی از تدبّر در قرآن را میتوان در لابلای احادیث تفسیری معصومین بازشناسی و بسان روش ها و الگوهای تدبّر معرفی کرد. گونه های بازیابی شده عبارتند از: نکته یابی از تقدیم و تاخیر کلمات؛ توجه به آیات پسین به منظور دستیابی به معانی واژگان؛ نکته یابی از ساختار زبانی واژه ها؛ تبیین آیات با یکدیگر؛ تدبّر در پرتو مخاطبه با قرآن؛ تدبّر در قالب دعا و ....
Among the Interpretive narrations- which are often influenced by the status of infallibility and Imamate - are those in which, Infallibles (Ma’soumin) not necessarily relying on their status of infallibility and personal knowledge, Rather, accuracy in the words and phrases of the Qur'an has led them to the delicate and subtle understandings and points, as well as they were expect this types of deductions from their followers and sometimes with question-surprise expressions such as: “Have you not read this verse? Have you not heard this verse? Have you not heard what God says?” reprimanded and interrogated them. In this kind of traditions, most of the points that the infallible Imams derive from the verses are not points that they necessarily have to devote to themselves, but others can reach them in the light of deduction in the Qur'an. Contrary to their interpretations, which were influenced by the source of the Imamate and others can not reach them. The present article attempts through a descriptive-analytical approach that recognizes various types of such traditions within the context of Shi'a narrative commentaries and makes them suitable examples and models for who are interested in deduction in the Quran. Some of the variant types of this group of traditions are: pay attention to earlier and later words and phrases; pay attention to context of verses in order to reach vocabulary meanings; pay attention to Linguistic structure of words and phrases; Referring verses to one another; deduction in the Quran in the form of prayer, etc.
خلاصه ماشینی:
2340 گونهشناسی تدبّر در قرآن، در احادیث معصومین (ع) عزتالله مولایینیا 1 حسین مرادی 2 * چکیده در میان احادیث معتبر تفسیری – که اغلب از مقام عصمت و امامت معصومین (ع) متأثرند – مواردی مشاهده میشود که در آنها پیامبراکرم (ص) و ائمه هدی (ع)، نه لزوماً با اتّکا به مقام عصمت و علم شخصی خود، بلکه با دقت و تدبّر در واژگان قرآن و استناد به آنها، به برداشتهای لطیفی نایل شدهاند و این قبیل برداشتها را از پیروان خود نیز انتظار داشته و گاه، آنان را با عبارات سؤالی- تعجبی مانند: «أما تَقرَأ هذِه الآیَة...
این مقاله در پی آن است که تفاوت احادیث تدبّری را با دو دسته دیگر نشان دهد و گونههایی از آنها را در محدوده تفاسیر روائی شیعی به ویژه تفسیر البرهان بحرانی و نورالثقلین حویزی استخراج کند و برخی قواعد و شیوههای به کار رفته در آنها را بازشناسی کرده و به عنوان روشها و الگوهایی مناسب برای برداشت از قرآن معرفی کند.
در رابطه با دسته نخست، آثار متعددی نگاشته شده است؛ اما مطمئناً هیچکدام از آنها موضوع این مقاله را تحت پوشش قرار نمیدهند؛ از جمله: «متدولوژی تدبر در قرآن» تالیف عبدالعلی بازرگان؛ مولف در این اثر به ارائه برخی از قواعد برای فهم صحیح واژگان، عبارات و آیات قرآن و نکتهیابی از آنها پرداخته و در ارائه روشها و شیوههای خود، التزامی به تبیین انواع و گونههای تدبر در قرآن از سوی معصومین نداشته است.