چکیده:
تجارت درون صنعت در مقایسه با تجارت بین صنعت هزینه کمتری را بر اقتصاد یک کشور تحمیل میکند، از اینرو شناسایی مؤلفههای اثرگذار بر آن اهمیت بالایی دارد. از آنجایی که بخش کشاورزی ایران از توان تولیدی و تجاری بالایی برخوردار است، هدف پژوهش حاضر شناسایی عوامل مؤثر بر تجارت درون صنعت بخش کشاورزی میان ایران و شرکای تجاری آسیایی و همچنین ارزیابی این عوامل در موافقتنامههای اکو (شامل ایران) و آسهآن (فاقد ایران) در دوره زمانی 2014-2001 است. برای دستیابی به اهداف پژوهش، از الگوی جاذبه استفاده شده است. نتایج گویای این است که متغیرهای تفاوت درآمد سرانه، تفاوت زمین کشاورزی و موافقتنامه تجاری اثری مثبت و معنادار و متغیرهای فاصله و مرز مشترک اثری منفی و معنادار بر تجارت درون صنعت کشاورزی میان ایران و شرکای آسیایی دارد. بنابر نتایج به دست آمده، متغیرهای تفاوت درآمد سرانه، تفاوت اقتصادی و مرز مشترک از عوامل کاهنده تجارت درون صنعت ایران با اکو بوده، در حالیکه تفاوت درآمد سرانه و تفاوت زمینهای کشاورزی اثری فزاینده بر تجارت درون صنعت بخش کشاورزی ایران با کشورهای آسهآن دارد. از این رو پیشنهاد میشود که سیاستهای مناسبی همچون عضویت در موافقتنامههای تجاری بزرگتر به منظور تقویت تجارت درون صنعت بخش کشاورزی ایران اتخاذ و اجرایی شود.
Intra industry trade compared to inter-industry trade imposes a lower cost on economic, so identifying the effective factors is important. Since Iran’s Agricultural sector has high potential in production and trade, the aim of this paper is identifying the determinants on agricultural intra industry trade between Iran and Asian partners as well as assessing the factors in ECO (including Iran) and ASEAN (without Iran) trade agreements over the period of 2001-2014. For these purposes, a gravity model is used. The results indicated that difference in per capita GDP (income), the difference in agricultural land, and RTA have positive and significant, while distance and border have a negative and significant effect on agricultural intra industry trade between Iran and Asian partners. Based on the results, difference in per capita GDP (income), economic difference and common border are the factors reducing intra industry trade of Iran with ECO, while differences in per capita GDP (income) and difference in agricultural land have an increasing impact on intra industry trade in the agricultural sector of Iran with ASEAN countries. So, it is suggested that appropriate policies such as membership in larger trade agreement implement in order to strengthen Iran’s agricultural intra industry trade.
خلاصه ماشینی:
نتایج گویای این است که متغیرهای تفاوت درآمد سرانه ، تفاوت زمین کشاورزی و موافقت نامه تجاری اثری مثبت و معنادار و متغیرهای فاصله و مرز مشترک اثری منفی و معنادار بر تجارت درون صنعت کشاورزی میان ایران و شریکان آسیایی دارد.
شکل عمومی الگوی جاذبه مورد برآورد در این پژوهش به صورت رابطه زیر است : IITijt 0 1lnDGDPCijt 2lnDlandijt 3lnDispersionijt (2) 4lnFDIjt 5lnDistanceij 6RTAij 7Borderij ij که متغیر IITijt بیانگر تجارت درون صنعت بخش کشاورزی میان ایران و شریکان تجاری آسیایی ، کشورهای عضو اتحادیه کشورهای آسیای جنوب شرقی (ASEAN) و کشورهای عضو سازمان همکاری اقتصادی (ECO) است که با استفاده از رابطه (٣) محاسبه میشود (گروبل و لوید، 1 :(1975 (3) که در آن Mijk( Xijk) ارزش صادرات (واردات ) کشور i به کشور j در صنعت k است .
جدول ( ٣) عوامل اثرگذار بر تجارت درون صنعت بخش کشاورزی Table 3- The Effective Factors on Agricultural Intra Industry Trade )به تصویر صفحه مراجعه شود) منبع : یافته های تحقیق (***، **، * معنیداری در سطوح ١، ٥ و ١٠ درصد) Source: Research findings.
بنابر نتایج به دست آمده ، متغیر تفاوت درآمد سرانه بین ایران و شریکان تجاری عضو آسه آن دارای تأثیر مثبت معناداری بر تجارت درون صنعت بخش کشاورزی است .
نتیجه گیری و پیشنهادها هدف این پژوهش شناسایی مؤلفه های مؤثر بر تجارت درون صنعت بخش کشاورزی میان ایران و شریکان تجاری آسیایی است .