چکیده:
جنگ شهرها به دلیل آثار و تبعات گسترده خود همواره در متون مربوط به جنگء دارای جایگاه
خاصی بوده است. این نوع از جنگ علاوه بر بعد سیاسی طرفین درگیر را از ابعاد دیگری نیز متاثر می نماید لیکن همیشه به دلیل توجه بیشتر تحلیلگران, به ابعاد سیاسی یک موضوع, ابعاد دیگر آن در پرده ابهام باقی می ماند. تجزیه و تحلیل اقدام صدام در حمله به شهرها و روستاهای کشور در قالب یک استراتژی نظامی یا از بعد سیاسی» ابهامات موجود در ابعاد دیگر این واقعه هولناک را بر طرف نمی نماید. علی رغم گستردگی متون مربوط به جنگ ایران و عراق» آثار این نوع حملات در ایران، چه آثاری که بلافاصله پس از وقوع این بمباران ها عیان گشته و چه تبعاتی که هم اکنون جامعه ایران از آن متاثر است مورد بررسی قرار گرفته است. این مقاله به دنبال پاسخگویی به این پرسش است که جنگ شهرها چه آثار و تبعاتی را برای جامعه ایران به دنبال داشت؟ در این راستاء هدف اصلی این تحقیق بررسی تبعات جنگ شهری از جنبه های اقتصادی» فرهنگی» اجتماعی و روان شناختی می باشد. رهیافت مورد استفاده در این پژوهش» ترکیبی از رهیافت های فرهنگی» روانشناختی و جامعه شناختی است و بر این اساس سعی شده با مرور منابع جنگ» کتب و مقالاتی که در ابعاد مطرح شده نگاشته شده اند و نکات برجسته ای که حاکی از پیامد جنگ شهری باشد استخراج» گرداوری و ارزیابی شود.
خلاصه ماشینی:
حمله به مناطق مسكوني و غيرنظامي اگرچه در حقوق بينالملل مردود است و مراجع بينالمللي مسئول پيگيري عاملان اين نوع جنگها هستند اما صدام هيچگاه به دليل فجايعي كه در جنگ شهرها مرتكب شد مجازات نشد و همين مساله او را جريتر نمود تا شهرهاي ايران را بيشتر مورد اصابت توپ ها و هواپيماهاي خود قرار دهد.
در كل، جنگ شهرها كه از سال 1359 توسط رژيم بعثي عراق آغاز شده بود تا ماههاي پاياني جنگ يعني ارديبهشت 1367 ادامه داشت و هر بار عراق با حملات مداوم خود علاوه بر ايجاد ترس و وحشت در دل ساكنان مناطق غيرنظامي، تلفات مالي و جاني بسياري را براي ساكنان شهرهاي مورد اصابت وارد ميكرد.
علاوه بر اين، مهاجرت اجباري بسياري از مردم شهرها و روستاهاي مرزي ايران كه اولين قربانيان اين حملات بودند موجب ايجاد مشكلات اجتماعي فراواني براي آنها شد.
تبعات فرهنگي جنگ شهرها حمله دشمن به شهرهاي ايران علاوه بر خسارات ذكر شده، از لحاظ فرهنگي نيز خسارات جبرانناپذيري را موجب شد كه جبران آن زمان و هزينه گزافي را ميطلبد و در بسياري از موارد جبرانناپذير است.
در بعد اقتصادي نيز جنگ شهرها تبعات كوتاه مدت و بلند مدت زيادي را بر جاي گذاشت: بيكاري، تورم، شكاف طبقاتي، فقر، عدم امكان سرمايهگذاريهاي مولد، خروج سرمايههاي فراوان به دليل فقدان امنيت و مصرفگرايي از جمله آثار كوتاه مدتي بود كه پس از حمله دشمن به بسياري از مناظق صنعتي، كشاورزي، دامداري و همچنين سكوهاي نفتي ايران دامنگير كشور گرديد.