چکیده:
فرسایش بادی یکی از فرایندهای موثر شکل ساز در مناطق خشک و نیمهخشک میباشد. هرگونه برنامهریزی جهت کنترل و تثبیت ماسههای روان مستلزم شناخت ویژگیهای باد و سپس جهات نقلوانتقال آنها در هر منطقه است. بدیهی است جهت حرکت ماسههای روان تابع جهت وزش باد و حجم نقلوانتقال ماسهها بهسرعت و تداوم وزش باد یک منطقه وابسته میباشد. در این پژوهش منشا وجهت نقلوانتقال ماسههای بادی منطقه اردستان در شمال شرقی کاشان موردبررسی قرارگرفته است. علاوه بر این شناخت نقاط برداشت، روند تغییرات زمانی تپههای ماسهای طی یک دوره سیساله اهداف دیگر این تحقیق را تشکیل دادهاند. بهمنظور انجام این بررسی آمار باد، دادههای میدانی، اطلاعات عکسهای هوایی و تصاویر ماهوارهای و همچنین اطلاعات حاصل از انجام کارهای آزمایشگاهی (مورفومتری، مورفوسکوپی) دادهها و ابزارهای اصلی این پژوهش را تشکیل دادهاند. برای تجزیهوتحلیل از نرمافزارهای GRADISTATv4. 0و, GIS9 ,WRPLOT view بهعنوان ابزارهای مفهومی استفادهشده است. برای انجام کارهای میدانی نیز نقاط نمونهبرداری بر روی نقشه تعیین و با استفاده از GPS موقعیت آنها در روی زمین تطبیق دادهشده و دادهها به آزمایشگاه منتقل و مورد تجزیه تحلیل قرارگرفته است. در این راستا از بینوکلر برای تعیین ضرایب سایش دانههای نمونهبرداری شده استفادهشده و با توجه به درصد ماتی یا شفافیت آنها، منشا فرسایش آبی یا بادی دانهها استخراجشده است. درنهایت با استفاده از نرمافزارهای مذکور نقشههای کاربری اراضی، زمینشناسی، شیب و سطوح ارتفاعی منطقه تهیه و با دادههای حاصل از کارهای آزمایشگاهی تلفیقشده است. نتایج نشان میدهد که غالب نمونهها از عمدتا مخروط افکنههای حاشیه جنوبی چاله منشا گرفته و جهات غالب نقلوانتقال آنها نیز بهسوی شمال شرق و سپس مشرق میباشد. بدیهی است برای هرگونه برنامهریزی بهمنظور بهرهبرداری و تثبیت ماسهها باید منشا و جهات غالب نقلوانتقال آنها مدنظر قرارداد.
خلاصه ماشینی:
يماني ( ١٣٧٩) در مقاله ارتباط قطر ذرات ماسه و فراواني سرعت هاي آستانه باد در منطقه بند ريگ کاشان ، بررسي کرده است که ميزان فرسايش بادي و حجم نقل وانتقال مواد وابسته به ويژگي هاي رسوب و ويژگي هاي باد اعم از سرعت ، جهت و فراواني باد مي باشد و نتايج را از طريق مقايسه ارتباط قطر ذرات ماسه و سرعت هاي آستانه باد موردمطالعه قرارداده است سپس با توجه به درشت تر بودن متوسط قطر ذرات ماسه در حاشيه شرقي بند ريگ نسبت به حاشيه غربي باد نتيجه گرفته است که باد از سرعت و فراواني بيشتري در بخش شرقي و برخلاف جهات غالب داده هاي باد ايستگاه کاشان برخوردار است و اين موضوع نشان مي دهد که جهات و سرعت وزش بادهاي غالب در مسيرهاي کوتاه مي تواند تغيير پيدا کند.
اهداف کلي اين تحقيق آن است که بر اساس داده هاي باد ايستگاه هاي سينوپتيک اطراف اردستان ، راستاي وزش بادهاي غالب منطقه را تعيين و نيز قطر ذرات ماسه بر اساس نمونه برداري هاي انجام شده در محدوده ريگ اردستان و برازش آن ها با شاخص هاي موجود (شکل شماره ٣) بتواند ارتباط بين متغيرهاي تأثيرگذار را در راستاي نقل وانتقال و منشأ ماسه هاي بادي ، مکان گزيني و تمرکز آن ها را در مقياس زماني ٣٠ساله بررسي کرد.
Dune morphology, sand transport pathways and possible source areas in east Thaumasia Region (Mars), Geomorphology 121,PP 84– 97.