چکیده:
مدلهای رقومی ارتفاعی بهعنوان یکی از مهمترین دادهها در جهت استخراج عوارض مختلف و تحلیلهای رقومی عوارض سطح زمین میباشند. پردازش رقومی این اطلاعات بر مبنای انجام محاسبات ریاضی و اعمال معادلات عددی بر روی مدل رقومی ارتفاعی میباشد. ساختار ماتریسی این مدلها امکان شبیهسازی اشکالهندسی مختلف را با استفاده از این دادهها فراهم میآورد که در علوم مختلف، ازجمله هیدرولوژی کاربرد دارند. شبکه آبراههها، یکی از مهمترین عناصر مطالعات هیدرولوژی میباشد. استخراج شبکه آبراههها از منابع مختلفی همچون عکسهایهوایی، تصاویرماهوارهای و نقشههای توپوگرافی امکانپذیر است. هدف از این مطالعه امکانسنجی استفاده از شاخصهای ژئومورفومتری در جهت استخراج خودکار آبراههها میباشد. در این مطالعه از انواع مدلهای رقومی ارتفاعی موجود شامل دادههای SRTM، مدلهای رقومی ارتفاعی مستخرج از تصاویر ماهوارهای ASTER و مدلهای رقومی مستخرج از نقشه توپوگرافی 25000، استفاده و شبکه آبراهه حاصل از آن با شبکه آبراهه مبنا که از تکمیل و تدقیق شبکهی آبراههی موجود در نقشه توپوگرافی 25000 بهدست آمد، مقایسه شد. کانال، بهعنوان یکی از اجزای ژئومورفومتری میباشد. اجزای مختلف ژئومورفومتری شامل چاله، مسیر عبور، قله، خطالرأس، کانال و سطح صاف و پارامترهای مختلف ژئومورفومتری شامل انحنای سطح، انحنای طول، انحنای متقاطع، انحنای مقطع، تانژانت انحنا، انحنای کل و انحنای عمومی میباشد. نتایج این تحقیق نشان داد؛ استخراج کانالها با استفاده از مشتقات جزئی بر روی مدل رقومی ارتفاع با پیکسل سایز 10 متر، دارای بیشترین تشابه با نقشههای واقعیت زمینی آبراههها میباشد. در این مطالعه فرض بر این بود که با توجه به اینکه برخی از پارامترهای ژئومورفومتری بیانگر مقادیر انحنا میباشد، این مقادیر انحنا میتواند مشابه عارضه دره بوده و مرکز این عوارض بهعنوان آبراهه در نظر گرفته شود؛ که نتایج بهدستآمده، تحقیق این فرض را تائید نکرد. ولی در بین اجزای ژئومورفومتری، پارامتر کانال و نقشه پارامتر مذکور، با ابعاد پیکسل 10 متری، بیشترین تشابه را با شبکه آبراهه منطقه دارد.
خلاصه ماشینی:
ارزيابي قابليت شاخص هاي ژئومورفومتري در استخراج نقشه شبکه آبراهه (مطالعه موردي : حوزه سه قلعه -همبو سرايان ) مهدي تازه – استاديار دانشکده منابع طبيعي ، دانشگاه اردکان ، يزد مريم اسدي - دانشجوي کارشناسي ارشد آبخيزداري ، دانشگاه اردکان ، يزد سعيده کلانتري - استاديار دانشکده منابع طبيعي ، دانشگاه اردکان ، يزد پذيرش مقاله : ١٣٩٣/١١/٢٠ تأييد نهايي : ١٣٩٤/٠٤/٢٩ چکيده مدل هاي رقومي ارتفاعي به عنوان يکي از مهم ترين داده ها در جهـت اسـتخراج عـوارض مختلـف و تحليل هاي رقومي عوارض سطح زمين مي باشند.
نتايج اين تحقيق نشان داد؛ استخراج کانال ها با استفاده از مشتقات جزئي بر روي مدل رقومي ارتفاع با پيکسـل سـايز ١٠ متر، داراي بيشترين تشابه با نقشه هاي واقعيت زميني آبراهه ها مي باشد.
پارامترهاي مورفومتري بيانگر شکل سطح زمين هستند؛ اين پارامترها با استفاده از مقادير عددي و مشتقات حاصل از مدل ارتفاعي رقومي استخراج مي گردند، که براي شناسايي شاخص هاي ژئومورفومتريک بسيار مناسب مي باشند اين روابط در جدول (٢) آورده شده است .
جدول (١) پارامترهاي مرفومتري (٢٠٠٢ ,Shary et al ;١٩٩٦ ,Wood ;١٩٧٢ ,Evans) (به تصویر صفحه مراجعه شود) سپس ميزان تطابق شبکه آبراهه با هر يک از پارامترهاي ژئومورفومتري موردبررسي قرار گرفت و درنهايت پارامتر مناسب که داراي بيشترين ميزان تطابق با شبکه آبراهه جهت استخراج خودکار شبکه مي باشد تعيين گرديد.
Extracting Topographic Structure from Digital Elevation Data for Geographic Information system Analysis, Photogrammetric Engineering and Remote Sensing.