چکیده:
یکی از مخاطرات ژئومورفولوژیکی حوضه های آبخیز، سیل است. شناخت و پهنه بندی سیلاب های حوضه های آبخیز می تواند در مدیریت سیلاب ها، کنترل و مهار آن و در نتیجه کاهش میزان خسارت آن، موثر باشد. در این تحقیق با استفاده از مدل شماره منحنی SCS-CN و تکنولوژی نوین GIS/RS نقشه پهنه بندی سیلاب حوضه آبخیز نکارود تهیه گردد. بدین منظور با استفاده از نقشه های توپوگرافی و DEM، در محیط GIS مرز حوضه مشخص و حوضه به زیر حوضه های کوچکتر تقسیم شده و لایه شیب برای آنها بدست آمده است. نقشه لیتولوژی حوضه در محیطArcGIS ، به صورت رقومی درآمد تا با لایه های دیگر تلفیق گردد. سپس با به کارگیری از داده های ماهواره ای، کاربری اراضی حوضه آبخیز نکارود به روز گردید و محاسبات لازم برای تعیین گروه های هیدرولوژیکی خاک برای حوضه به عمل آمد. با استفاده از بررسی های به عمل آمده مقدار CN و میزان نفوذ (S) و ارتفاع رواناب (Q) برای تمامی زیر حوضه های آبخیز محاسبه و در نهایت با تلفیق لایه های بدست آمده و پردازش آن در محیط ArcGIS نقشه پهنه بندی سیلاب حوضه آبخیز نکارود تهیه گردید. این تحقیق نشان داد که بکارگیری توأمان از تکنولوژی سنجش از دور و GIS و با استفاده از مدل SCS-CN می تواند در تهیه نقشه پهنه بندی سیلاب حوضه های آبخیز مفید باشد.
Flooding is one of the well-known geomorphological hazards of watersheds. Understating and zoning the floods at watersheds zoning can be effectively influential in flood management, control and prohibition. This accordingly can reduce the damages level.In this study, we elaborated cutting-edge technology GIS/RS and watershed runoff curve number SCS-CN to prepare the zoning map for Nekarood. For this reason, using topographic maps and DEM, we determine in particular watershed boundaries in GIS environment and the layer slope is divided into smaller sub-basins. The Basin lithology maps are converted into digital values (using ArcGIS environment) to be combined with other layers. Then, using collected data via satellite, we subsequently updated landuse of watershed Nekarood and the required calculations needed for determining the hydrologic soil groups were taken into account. According to our comprehensive survey, the CN value, viscosity factor (S) and runoff retention (Q) for all the basins are calculated. And finally Nekarood basin flood zoning map is prepared by combining layers and processing in ArcGIS. The study revealed that the combination of remote sensing and GIS technology and using SCS-CN model can be effectively promising in watershed flood zoning map preparation.
خلاصه ماشینی:
در ايران نيز تحقيقاتي صورت گرفته نظير تحقيقات موغلي و کردواني (١٣٨٨) که با استفاده از GIS/RS و مدل SCS٧ براي نواحي مستعد سيل خيزحوضه آبخيز رودخانه وربند لارستان پرداخته و نقشه پهنه بندي با اين منطقه را به چهار کلاس تقسيم بندي نمودو ميزان کل رواناب توليدي را ٤٢٢٨٣٧٩٦/٦ مترمکعب برآورد نموده است ، همچنين ثروتي و همکاران (١٣٩٠) با استفاده از روش SCS و تهيه نقشه CN٨، ميزان نفوذو مقدار رواناب تهيه و با استفاده از مدل وزني و تلفيق نقشه ها بدست آمده اقدام به تهيه نقشه پهنه بندي پتانسيل سيلاب سالانه حوضه آبخيز ليلان نمودند، يماني و همکاران (١٣٩١) منطقه بالادست سد طالقان را مورد بررسي و پهنه بندي سيلاب قرار داد که در آن با استفاده از مدل Hec-RAS نقشه پهنه بندي براي دروه هاي بازگشت مختلف را بدست آوردو محمودزاده و همکاران (١٣٩٤) محدوده شهر تبريز را با استفاده از روش AHP مورد بررسي قراردادندو در اين ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ 7-Lin 8-Hill 9-Napradean 10- Chira 11-Baia Mare 12-Usturoi Valley 13-Soil Conservation Service 14-Curve Number نقشه ريز پهنه بندي محدوده هاي بحراني بافت شهري در برابر سيل و آبگرفتگي مشخص و خسارت ناشي از سيل در قالب نقشه ارزيابي خسارت ارائه شده است ، اشاره نمود.
که رابطه آن عبارتند از (مهدوي،١٣٨١، ١٤٧): (به تصویر صفحه مراجعه شود) بحث و يافته ها در اين تحقيق براي تهيه نقشه پهنه بندي سيلاب حوضه آبخيز نکارود از تکنيک هاي GIS/RS ومدل SCS-CN استفاده شده است .