چکیده:
زمینه و هدف: مسئله قاچاق سوخت در کشور به عنوان یکی از مهمترین موضوعات مورد بررسی در دستور کار تمامی نهادها قرار گرفته است. زمینه یابی و کنترل قاچاق سوخت در کشور خواهد توانست تا از هدر رفت بسیاری از منابع پولی و انسانی پیشگیری کند. هدف از این پژوهش طراحی مدل ساختاریافته ای است تا با استفاده از نقش مؤثر فنآوری اطلاعات به کاهش قاچاق سوخت در کشور منتهی شود. روش پژوهش: به منظور انجام تحقیق، در مرحله اول 14 عامل مؤثر بر کاهش قاچاق سوخت در کشور شناسایی شد. سپس با استفاده از نظرات 76 تن از خبرگان قاچاق سوخت در کشور، از طریق پرسشنامه مقایسات زوجی اقدام به تعیین روابط میان هر یک از عامل ها شد. به منظور طراحی مدل ساختارمند از روش مدل سازی ساختاری تفسیری استفاده شده است. در ادامه با استفاده از پرسشنامه شامل 56 سؤال اقدام به برازش مدل مفهومی شکل گرفته با استفاده از مدل سازی معادلات ساختاری شد. یافته ها: یافته های پژوهش نشان از قرارگیری 14 عامل شناسایی شده در پژوهش در 5 سطح کلی دارد. عامل های اصلاح قیمتهای داخلی سوخت و متناسبسازی آن با نرخهای بینالمللی با هدف کاهش حاشیه سود قاچاق سوخت، استفاده از ابزارها و فنآوریهای روز برای کنترل قاچاق سوخت مانند سامانه RFID، ارائه برنامه منسجم و یکپارچه در موضوع قاچاق سوخت و ضرورت همگرایی دستگاههای مسئول به عنوان عامل های شروع کننده در کاهش قاچاق سوخت کشور، به عنوان عامل های آغازگر در مدل شناسایی شدند. نتیجه گیری: استفاده مناسب و ساختاریافته از تمامی عاملهای مؤثر بر قاچاق سوخت کشور؛ خواهد توانست به ایجاد یک بستر سالم در این زمینه کمک کرده و تصمیم گیران کلان کشور را در کاهش هدر رفت منابع از داخل کشور یاری کند.
Background and Aim: The issue of fuel smuggling in the country is one of the most important issues on the agenda of all agencies. Finding and controlling fuel smuggling in the country will be able to reduce the huge waste of monetary and human resources. The purpose of this study is to design a structured model to reduce the fuel smuggling in the country by using the effective role of information technology.Methods: In order to conduct the first phase, 14 factors affecting the reduction of fuel smuggling in the country were identified. . Findings: The findings of the study indicate that the 14 factors identified in the study are in 5 general levels. Factors for reforming domestic fuel prices and adapting them to international rates with the aim of reducing the profit margin of fuel smuggling, using modern tools and technologies to control fuel smuggling such as RFID technology, providing a coherent and integrated program on fuel smuggling and the need for convergence of responsible agencies as factors Initiators in reducing fuel smuggling in the country were identified as initiating factors in the model.Conclusion: Appropriate and structured use of all factors affecting the country's fuel smuggling will be able to help create a healthy environment in this regard and help the country's major decision makers to reduce the loss of resources from within the country.
خلاصه ماشینی:
طراحي مدل جامع کاهش قاچاق سوخت در کشور با تأکيد بر نقش فن آوري اطلاعات علي صفاري دربرزي ١، حسين صيادي تورانلو٢، محسن لاله زار تفتي ٣، پوريا مالکي نژاد 4 تاريخ دريافت :٩٩/٠٩/٢١ تاريخ پذيرش :١٤٠٠/٠١/٢٠ چکيده زمينه و هدف : مسـئله قاچاق سـوخت در کشـور به عنوان يکي از مهم ترين موضـوعات مورد بررسـي در دسـتور کار تمامي نهادها قرار گرفته اسـت .
جدول ١- عـامل هاي مــؤثــر بــر کـــاهـــش عوامل منبع قـــاچـــاق سوخت در کشوررديف ١ مديريت مصرف سوخت (وروايي و شيرکش , ١٣٩٥: ٩٤) (احمـدي کهن علي و همکـاران ، اصـــلاح قيمت هاي داخلي ســـوخت و متناســـب (29 :1397 ٢ کردن آن بـا نرخ هـاي بين المللي بـا هدف کاهش (دادپي، ٢٠١٤: ٧) حاشيه سود قاچاق سوخت (دادپي، ٢٠٢٠: ٦٤٧) ثبـات در قوانين و لغو مقررات دســـت و پاگير و 3 (وروايي و شيرکش , ١٣٩٥: ٩٤) بازدارنده فرهنگ سـازي و رشـد سـطح آگاهيها، باورها و (احمـدي کهن علي و همکـاران ، 4 نگرش هاي اجتماعي (29 :1397 (ظهيري نيــا و همکــاران ، ١٣٩٦: ٥ رفع انگيزه هاي اقتصادي قاچاق ٢١) (دادپي، ٢٠٢٠: ٦٤٧) اتخاذ ســـياســـت هايي براي کاهش ســـوددهي و (رئيسي و همکاران ، ١٣٩٩: ١٣٧) ٦ مقرون به صـرفه نبودن و افزايش درصـد ريسـک (دادپي، ٢٠٢٠: ٦٤٧) قاچاق اتخاذ ســياســت هاي اصــولي و مناســب در جهت (احمـدي کهن علي و همکـاران ، ٧ حل معضـل بيکاري به خصوص در مناطق مرزي (29 :1397 کشور افزايش خطرپـذيري قـاچاق از طريق مبارزه قاطع (رئيسي و همکاران ، ١٣٩٩: ١٣٧) 8 و پيگير (دادپي، ٢٠٢٠: ٦٤٧) ٩ اصلاح قوانين براي تعامل با کشورهاي همسايه (دادپي، ٢٠٢٠: ٦٤٧) استفاده از ابزارها و فن آوريهاي روز براي کنترل 10 (ريولو و همکاران ٢٠١٩،١: ١٤) قاچاق سوخت مانند فن آوري RFID (اســـمعيلينژاد و بهرامي، ١٣٩٧: نصب سامانه هاي GPS با هدف تخصيص سوخت (12 11 بر پايه پيمايش بر حمل و نقل درون شهري (پوسايدن ، ٢٠٠٨: ٣) انسـداد معابر فرعي که توسط قاچاقچيان سوخت 12 (کلانتري، ١٣٩٥: ١٦١) ايجاد و سوء استفاده ميشود.