چکیده:
مسأله این پژوهش، تکوین شخصیت و تأثیر علمی امام شافعی در زمینه های مختلف می باشد رهیافت معرفتی و علمی و روش شافعی در علوم مختلف ، برآیند شرایط زمانی و مکانی بود ، شافعی در زمان حیات خود ، نظرات مختلف علمی اش بر خلا ف چهره های معاصر خود که اغلب متعلق به یک شهر و بوم خاص بوده اند، شخصیتی چند بومی بود . او با اطلاع و آگاهی از موقعیت استراتژیک و علمی مدینه ، مکّه ، بغدادو مصر که بوم های نامتجانس در فرهنگ ، سیاست ، اقتصاد و اجتماع بودند ، آن ها را مکان هایی مناسب برای تحصیل علم و سپس ، ترویج افکار و آراء خود تشخیص دادند .
در کسب علم از اکثر مذاهب بهره جست و در این راه تلاش وافری نمود .از اساتید مکاتب مختلف بهره وافری برد. در زبان عربی و حوزه های مختلف آن اهتمام زیادی ورزید که در زمره ی دانشمندان طراز اول حوزه ی زبان و ادبیات عرب در آمد و در علم حدیث به چنان و سعتی رسید که فهم متون روایی را بروی آسان نمود . در مورد نقد و تحلیل متون روایی چه نقد برونی و چه نقد درونی حدیث به آن ها پرداخته است . احمد محمد شاکر ، محقق کتاب الرساله ، که مقدمه ای مفید و عالمانه بر آن نوشته ، بر این باور است که مباحث علوم حدیث مطرح شده در الرساله ، دقیق ترین و ارزشمند ترین اصولی است که تا به حال از سوی علمای اصول حدیث به رشته ی تحریر در آمد و آنچه پس از آن نوشته شد وام دار امام شافعی (رض) است . امام شافعی در تدوی ن اصول و قواعد علوم حدیث روشی در پیش گرفت که مسبوق به سابقه نبود . امام شافعی (رض) در میان الگوه های فقهی راه میانه ای را در پیش گرفت که دو گروه اهل رای و اهل حدیث را به هم نزدیک کرد.
در جهت نزدیک کردن افکار و تقریب مذا هب تلاش فراو ان کرد و با درایت و ایمان راسخ ، تمام مذاهب را به هم نزدیک
می کرد و موجب تقویت وحدت و همگرایی مذاهب اسلامی شد . در این نوشتار تلاش بر این است تا بر مبنای روش تاریخی ، شخصیت و تاثیر علمی امام شافعی در حوزه های مختلف تبیین گردد.