چکیده:
منطقه خلیجفارس با توجه به دارا بودن اهمیت راهبردی از جهت ژئوپلیتیکی دچار بحرانهای گوناگونی است که میتواند موجب اخلال در وضعیت عادی و فرآیندهای فضای جغرافیایی و زیستگاه انسانها گردد. هدف از این تحقیق شناخت بحرانهای ژئوپلیتیکی در حوزه خلیجفارس با بررسی ویژگیها و ریشههای بحران در این منطقه است. روش تحقیق موردی زمینهای با رویکرد آمیخته که به این منظور از روش کتابخانهای و روش میدانی برای گردآوری دادهها استفاده شد. برای تجزیهوتحلیل دادهها و تعیین عوامل ژئوپلیتیک تأثیرگذار بر بحرانهای منطقه خلیجفارس در قالب مؤلفههای کلان ژئوپلیتیکی در ابعاد طبیعی، انسانی، اقتصادی، سیاسی و نظامی، بر اساس دادههای جمعآوریشده از جامعه آماری در قالب پرسشنامه تجمیعی و با استفاده از روشهای آماری توصیفی و آزمون خی 2، به توصیف و تجزیهوتحلیل هریک از عوامل ژئوپلیتیکی پرداختهشده است. نتایج تحقیق ویژگیهای اصلی ژئوپلیتیکی خلیجفارس را در پنج ویژگی شناسایی که مهمترین آنها بحث انرژی و منابع سرشار نفت و گاز این منطقه است و ریشههای بحران را عمدتاً در بیست عامل مختلف شناسایی که مهمترین آنها حضور و سیاست مداخلهگرانه قدرتهای فرا منطقهای و منطقهای تبیین و درنهایت بحرانهای ژئوپلیتیکی خلیجفارس را در ۷ عنوان اصلی که اهم آنها حضور مداخلهگرانه و سلطهطلبانه نیروهای بیگانه، تلاش غرب و عربستان جهت برهم زدن موازنه قوا، منازعات قومی و مذهبی و ... در حوزه خلیجفارس شناسایی و تبیین گردیدهاند.
The Persian Gulf region due to its strategic importance of geopolitical, various crises that can cause disturbance in the normal human habitat and geographic space and processes. The purpose of this research is the recognition of the geopolitical crises in the Persian Gulf and the roots and traites of the crisis in this region with review. With the approach of mixed ground case research method for this purpose, the method was used to collect data library and field methods. For analysis of data and determine the factors influencing geopolitical crises of the Persian Gulf region in the form of large geopolitical dimensions in natural, human, economic, political and military, based on the data collected from the statistical community in the form of collective questionnaire and uses descriptive statistical methods and chi-square testing and the description and analysis of each of the geopolitical factors. The results of the research, the main features of the geopolitical Persian Gulf in five characteristics that identify their most important energy and oil and gas resources of this region and The roots of the crisis mainly in twenty different factors that identify their most important presence far of region interventionary powers and regional policy explanation and Eventually the Persian Gulf geopolitical crises in seven Main Title, those importants are including the presence of interventionary and aggressive foreign forces, The efforts of the West and Saudi Arabia to disturb the balance of power, ethnic and religious conflicts… in the persian Gulf of identifying and explaining.
خلاصه ماشینی:
نتايج تحقيق ويژگيهاي اصـلي ژئـوپليتيکي خلـيج فـارس را در پـنج ويژگي شناسايي که مهم ترين آن ها بحث انرژي و منابع سرشار نفت و گاز ايـن منطقـه اسـت و ريشـه هـاي بحران را عمدتاً در بيست عامل مختلف شناسـايي کـه مهـم تـرين آن هـا حضـور و سياسـت مداخلـه گرانـه قدرت هاي فرا منطقه اي و منطقه اي تبيين و درنهايت بحران هاي ژئوپليتيکي خليج فارس را در ٧ عنوان اصلي که اهم آن ها حضور مداخله گرانه و سلطه طلبانه نيروهاي بيگانه ، تلاش غرب و عربسـتان جهـت بـرهم زدن موازنه قوا، منازعات قومي و مذهبي و ...
(سازمان جغرافيايي نيروهاي مسلح و موسسه آينده پژوهي جهـان اسلام ، ١٣٩٤) ميزان دسترسي عراق به آب هاي بين المللي ٥/١٨ کيلومتر است که در مقايسـه بـا ساير کشورهاي کرانه خليج فارس بسيار کم و قابـل چشـم پوشـي اسـت .
(اتوتايل ، ١٣٨٠: ٣٥) مساحت کشور ٢١٤٩٦٩٠ کيلومترمربع ، زبان رايج عربي، نژادها شـامل ٩٠ درصد عرب و ١٠ درصد آفريقايي - آسيايي، جمعيت ٣٤٢٦٨٥٢٨ نفر، دين رايج ١٠٠% مسلمان (سازمان جغرافيايي نيروهاي مسلح و موسسه آينده پژوهي جهان اسلام ، ١٣٩٤)، نيـروي نظـامي قوي (تارنماي گلوبال فايرپاور، ٢٠١٧) عربستان سـعودي در منطقـه اي نزديـک بـه دو مـورد از شلوغ ترين گلوگاه هاي جهان واقع شده است و بيشترين نفت خام و فراورده هاي نفتـي از طريـق آن صادر ميشود.
(سازمان جغرافيايي نيروهـاي مسـلح و موسسه آينده پژوهي جهان اسلام ، ١٣٩٤) ريشه هاي بحران در حوزه ژئوپليتيک خليج فارس : ١) مشکلات اقتصادي و پائين بودن سطح رفاه و آسايش مردم : مشکلات اقتصادي در سال هـاي اخير در کشورهاي منطقه به شدت فراگير شده است .