چکیده:
خشکسالی یک خطر طبیعی است که تأثیر قابلتوجهی بر جنبههای اقتصادی، کشاورزی، زیستمحیطی و اجتماعی دارد. از اینرو پایش و بررسی این پدیده امری مهم و حیاتی میباشد. تحقیقات زیادی نیز در این خصوص و بر اساس شاخص های استخراج شده از داده های ماهواره ای صورت گرفته است. در تحقیق حاضر به پایش خشکسالی بر اساس شاخص VHI استخراج شده از داده های ماهواره ای انجام گرفته است. این شاخص ترکیبی از دو شاخص وضعیت پوشش گیاهی (VCI) و شاخص وضعیت دما (TCI) میباشد، که جهت محاسبه این دو شاخص از محصولات MOD13 و MOD11 سنجنده MODIS که به ترتیب مربوط به شاخص گیاهی تفاضلی نرمال شده (NDVI) و دمای سطح زمین (LST) میباشد, در بازه زمانی سالهای 2010 تا 2018 میلادی استفاده گردید. ارزیابی شاخص دورسنجی (VHI) با استفاده از شاخص بارش استانداردشده (SPI) صورت گرفت، به این صورت که ضریب همبستگی مقادیر سالانه شاخص SPI،14 ایستگاه سینوپتیک منطقه مطالعاتی با مقادیر شاخص VHI در همان ایستگاهها در بازه زمانی سالهای 2010 تا 2017 میلادی محاسبه شد. نتایج، ضریب همبستگی بین 64/0 تا 81/0 در سالهای مدنظررا نشان دادکه بیشترین آن مربوط به ایستگاه نجف آباد و کمترین آن مربوط به ایستگاه مبارکه میباشد. بهطور میانگین ضریب همبستگی 71/0 بین دو شاخص SPI و VHI وجود دارد، که نشاندهنده همبستگی بالا و قابلقبول بودن شاخص VHI در پایش تغییرات زمانی و مکانی خشکسالی در نواحی مختلف استان میباشد. درنهایت نقشههای درجه شدت خشکسالی (بین سالهای 2010 تا 2018 میلادی) بر اساس شاخص VHI که در 5 طبقه خشکسالی بسیار شدید، خشکسالی شدید، خشکسالی متوسط, خشکسالی خفیف و غیر خشکسالی، تهیه شده بود، موردبررسی قرار گرفت. نتایج این پژوهش نشان داد که علم سنجشازدور و استفاده از شاخص VHI میتوانند بهعنوان یک جایگزین مناسب برای شاخصهای هواشناسی باشند، که بهطور قابلاطمینان جهت پایش خشکسالی در محدودههای وسیع مورداستفاده قرار گیرند.
Analysis and monitoring of drought temporally and spatially using MODIS sensor products (Case study of Isfahan province)
Abstract
Drought is a natural hazard that has a significant impact on the economic, agricultural, environmental and social aspects. Therefore, monitoring and studying this phenomenon is important and vital. Much research has been done in this regard and based on indicators extracted from satellite data. In the present study, drought monitoring was performed based on the VHI index extracted from satellite data. This index is a combination of two indicators of vegetation status (VCI) and temperature index (TCI), which is used to calculate these two indicators of MOD13 and MOD11 products of MODIS sensor, which are related to normalized differential vegetation index (NDVI) and surface temperature, respectively. Land (LST), used in the period from 2010 to 2018. Evaluation of telemetry index (VHI) was done using standardized precipitation index (SPI), so that the correlation coefficient of annual values of SPI index, 14 synoptic stations of the study area with VHI index values in the same stations in the period 2010-2017 شد . The results showed a correlation coefficient between 0.64 and 0.81 in the years under review