چکیده:
وحدت اسلامی مفهومی است که اندیشمندان اسلامی آن را همواره در سایۀ دوگانۀ فرقهگرایی و سکولاریسم برای حل مشکل استبداد و استعمار ارائه دادهاند و ازاینرو درنهایت با ناکارآمدی مواجه شده است. امام موسی صدر با محور قرار داردن مفهوم ادیان در خدمت انسانْ الگویی کارآمد، دموکراتیک و غیرسکولار از مفهوم وحدت را بهصورت عملی در جامعهای متکثر ارائه داده و اجرا کرده است. الگویی که میتواند در کشورهای اسلامی برای ایجاد وحدت ملی و بینالمللی استفاده شود. در این مقاله با استناد به آثار برجایمانده از موسی صدر این الگو بهاجمال بررسی شده است.
خلاصه ماشینی:
به گونه اي که در حوزة عمل سياسي و اجتماعي اين انگاره شکل گرفت که براي ايجاد وحدت اسلامي ، يا مي بايست با مرجعيت فرقه اي خاص بين مسلمانان وحدت ايجاد کرد يا اينکه گريزي از سکولاريسم نخواهد بود.
به عبارت ديگر، با ايجاد و توسعۀ اين دو تفسير در رابطه با مفهوم وحدت اسلامي در حوزة انديشه و عمل انديشمندان مسلمان ، در دانش اجتماعي و سياسي از رابطۀ دين و جامعۀ متکثر، اين تصور توسعه و تعميق يافت که براي اجتناب از افتادن در دام فرقه گرايي و خشونت هاي مذهبي دو رويکرد وجود دارد: ١.
همان گونه که مشاهده مي شود، صدر با مفصل بندي دو مفهوم «عبادت » و «نعمت » در گفتمان ديني ، کليۀ فعاليت هاي انساني را در حوزة خصوصي و به ويژه عمومي در چهارچوب دين قرار مي دهد و صبغه و رنگ ديني بدان مي بخشد (صدر، ١٣٩٥ب : ٣٦) و مي گويد: «[اسلام ] نيز اذعان دارد که کوشش براي پاسخ گويي به تمايلات ، به صورت مشروع ، عبادت است .
٤. نتيجه امام موسي صدر در چارچوب الگويي عملي و سازگار با شرايط اجتماعي و سياسي جامعه اي که متشکل از فرق و مذاهب مختلف بود، با طرح مفهوم اديان در خدمت انسان به عنوان هدفي مشترک براي رسيدن به وحدت البته نه از راه پوشاندن اختلافات بلکه از طريق طرح آن ها در حوزة عمومي جامعه ، ضمن درهم شکستن دوگانۀ فرقه گرايي و سکولاريسم ، در راستاي ايجاد جامعه اي منسجم و پيشرو و توسعه يافته حرکت کرد.