چکیده:
ﺷﻬﺎدت ﻃﻠﺒﯽ و ﻓﺮﻫﻨﮓ ﭘﺮﺑﺎر آن، ﺟﺎﻣﻌﻪ و از ﺟﻤﻠﻪ اﻧﺴﺎنﻫﺎی ﭘﺎک ﺳﺮﺷـﺖ را در ﻣﺴـﯿﺮ ﺗﻌـﺎﻟﯽ ﻗﺮار ﻣﯽدﻫﺪ و ﺑﺴﺘﺮی را ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﯽﺳﺎزد ﮐﻪ اﻧﺴﺎن ﺧﻮد را از ﺑﻨﺪ و زﻧﺠﯿـﺮ ﺑﻨـﺪﻫﺎ و ﺗﻌﻠﻘـﺎت ﻓـﺮدی و دﻧﯿﻮی ﺑﺮﻫﺎﻧﺪ. اﯾﻦ ﻣﻬﻢ ﺑﺮ ﺗﻤﺎﻣﯽ ﻋﺮﺻﻪﻫﺎی ﺣﺎﮐﻢ ﺑﺮ ﺟﺎﻣﻌﻪ اﻋﻢ از ﺳﯿﺎﺳـﯽ، اﺟﺘﻤـﺎﻋﯽ، ﻓﺮﻫﻨﮕـﯽ از ﺟﻤﻠﻪ ادﺑﯿﺎت ﺧﺎﺻﻪ ﺷﻌﺮ ﺗﺎﺛﯿﺮی ژرف ﻣﯽﻧﻬﺪ. ادﺑﯿـﺎت ﻣﻨﻈـﻮم در ﺟﺮﯾـﺎن اﻧﻘـﻼب و در دوران ﺟﻨـﮓ ﺗﺤﻤﯿﻠﯽ ﻧﺎبﺗﺮﯾﻦ ﺻﺤﻨﻪ ﺣﻀﻮر ﭘﺮﺷﻮر ﻣﺮدﻣﯽ و اﯾﺜﺎر و ﺟﺎنﻧﺜﺎری ﺑﺮای دﺳﺘﯿﺎﺑﯽ ﺑﻪ زﻧﺪﮔﯽ ﺑﺎ ﻋﺰت و ﺟﻨﮓ ﺗﺎ ﭘﺎی ﺟﺎن را ﺑﺎ ﺑﯿﺎﻧﯽ ﺳﺎده و ﻓﺼﯿﺢ و ﻣﻠﻤﻮس ﺑﻪ ﺗﺼﻮﯾﺮ ﮐﺸﯿﺪ. اﯾﻦ ﻣﻘﺎﻟﻪ در ﭘﯽ ﺗﺮﺳﯿﻢ ﻣﻔﻬﻮم ﺷﻬﺎدت ﻃﻠﺒﯽ در آﯾﯿﻨﻪ ﺷﻌﺮ اﺑﺮاﻫﯿﻢ ﻧﺼﺮاﷲ و ﺳﯿﺪ ﺣﺴﻦ ﺣﺴﯿﻨﯽ و ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﺑﯿﺎن ﻣﻮﺿﻊ و ﻧﮕـﺎه اﯾـﻦ دو ﺷﺎﻋﺮ ﺑﻪ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﺷﻬﺎدت و ﺑﺮرﺳﯽ ﺗﻄﺒﯿﻘﯽ ﭼﻨﯿﻦ ﻧﮕﺎﻫﯽ در ﺷﻌﺮ اﯾﺸﺎن اﺳﺖ. در اﯾـﻦ ﭘـﮋوﻫﺶ از ﻣﻀﺎﻣﯿﻨﯽ ﭼﻮن اﻣﯿﺪ ﺑﻪ آﯾﻨﺪه، ﻣﯿﻞ ﺑﻪ ﺧﻮﺷﺒﺨﺘﯽ، راﺑﻄﻪ اﻧﺴـﺎن و ﺧـﺎک، و ﻣﻀـﺎﻣﯿﻨﯽ ﻫﻤﭽـﻮن ﻇﻠـﻢ ﺳﺘﯿﺰی و وﻃﻦ دوﺳﺘﯽ ﺑﻬﺮه ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ و ﺑﻪ ﺑﺮرﺳﯽ واژهﻫﺎﯾﯽ ﻫﻤﭽﻮن «اﻷم: ﻣﺎدر» ﻣﯽﭘـﺮدازد ﮐـﻪ ﻧﻤﺎد ﺳﺮزﻣﯿﻦ اﺳﺖ و درﯾﺎ ﮐﻪ ﻧﺸﺎن از ﺟﺮﯾﺎن ﺣﯿﺎت اﺳﺖ و ﻧﺸﺎط و ﺳﺮزﻧﺪﮔﯽ را ﺑﺎ ﺧﻮد ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه دارد، ﺷﺐ ﺑﺎ ﻋﻤﻖ و وﺳﻌﺖ زﻣﺎﻧﯽ ﻃﻮﻻﻧﯽ ﮐﻪ دارد ﻧﻤﺎد ﺟﻨﺎﯾﺎت دﺷﻤﻨﺎن، دﯾﻮار ﺑـﺮای ﺟـﺪاﯾﯽ و واﻗﻌﯿـﺎت روزﻣﺮه زﻧﺪﮔﯽ از ﭘﻨﺠﺮه و ﭘﻠﻪ و ﭘﺸﺖ ﺑﺎم و ﻧﺮدﺑﺎن ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺗﺎ ﻣﺮدم وﻏﯿﺮه. ﺑﺎ ﺑﺮرﺳﯽ اﯾﻦ اﺷﻌﺎر ﻣﺸﺨﺺ ﺷﺪ ﮐﻪ ﺷﺎﻋﺮان ﺑﺮای ﺑﯿﺎن اﻧﺪﯾﺸﻪﻫﺎی ﺧﻮد ﺑﺎ ﻣﻀﻤﻮن ﺷﻬﺎدت ﻃﻠﺒﯽ در اﺷﻌﺎرﺷﺎن ﺟﺎﯾﮕـﺎه وﯾـﮋه ای اﺧﺘﺼﺎص داده و ﻫﻤﻮاره ﻣﺮدم را ﺑﻪ ﻧﺒﺮد ﺗﺎ آزادی ﻓﺮا ﻣﯽﺧﻮاﻧﻨﺪ.