چکیده:
رشد و گسترش کالبدی-فضایی شهرها در سراسر جهان، زمانی اتفاق افتاد که شهرها توانایی ارائة خدمات به جمعیت شهری بهسرعت در حال رشد خود را نداشتند و این امر موجب پراکندهرویی و از بین رفتن اراضی لبة شهرها، افزایش شهرکهای غیرقانونی و حاشیهای شد. رشد شهر بهمثابة یک فرامسئله متأثر از موضوعات متعدد و متنوع بسیاری است. علاوهبر عوامل فضایی موضوعاتی مانند ساختارهای اجتماعی- اقتصادی، تصمیمسازان (ارگانها، سازندگان، مالکان)، تصمیمها (اهداف، راهبردها، سیاستها) و نظامات (از قبیل تفکیک زمین و روندهای قانونی) نیز بر رشد شهر اثرگذارند. سیاستهای مدیریت رشد شهری در برابر رشد سریع و بیرویة حومهها و مقابله با چالشهایی مانند پراکندهرویی مطرح شده است. درواقع مدیریت رشد بهعنوان استفادة هوشمندانه از ابزار برنامهریزی، قوانین و ابزارهای مالی دولتها برای جهتدهی به رشد و توسعة شهری است. هدف از پژوهش توصیفی –تحلیلی حاضر بررسی و تحلیل بازیگران مدیریت رشد شهری در کرج است. از روش مکتور نیز برای سنجش مواضع و قدرت بازیگران بهره گرفته شده است. نتایج پژوهش نشان داد که اثرگذارترین بازیگر، دولت است. درواقع از تفاضل میزان اثرگذاری دولت از میزان اثرپذیری آن از دیگر بازیگران، عدد 469 بهدست میآید؛ درحالیکه این عدد برای توسعهدهندگان 21۴- است؛ بنابراین قدرت نسبی دولت از همه بازیگران دیگر بیشتر است و بازیگر مسلط محسوب میشود.
Physical-spatial rapid growth of urban areas across the world, happened when cities doesn’t have the ability to provide services to growing urban population and this issue led to urban sprawl, destructing the edges of cities and increasing illegal and marginal settlements. A city is affected by diverse factors. In addition to spatial factors, issues such as socioeconomic structures, decision-makers (organs, builders and owners), decisions (goals, strategies, policies) and regimes (such as land subdivision and legal trends) impact on city growth. Urban growth management policies have been proposed against the rapid growth of the suburbs and facing challenges such as urban sprawl. In fact growth management is use of planning tools and financial roles of states for directing urban growth and development. The purpose of this research is to study and analysis of urban growth management actors in Karaj city. The main method used in this study is descriptive-analytical method. Also MACTOR method was used to measuring the positions and power of the actors. The results of this study showed that the most influential actor is the state and the most effective actor is developers. In fact, the difference between the degree of effectiveness for the state and its impact from other actors is 469, while the number is 214 for developers. Therefore, the relative power of the state is greater than the other, and is dominant actor.
خلاصه ماشینی:
شکل بندي و نقش دادن به بازيگران متفاوت عرصۀ شهري از جمله دولت ، نهادهاي مدني، قانون گذار و مانند آن سبب شده است تا وظايف و تکاليف متقابل و دوسويه ميان شهروندان و اداره کنندٔە امور در سطوح ملي و محلي پديد آيد (صرافي و عبداللهي، ١٣٨٧: ١٣٠) و نوعي تفرق در مديريت مشاهده مي شود.
بر اين اساس ، مقالۀ حاضر به دنبال پاسخ گويي به اين پرسش اساسي است که بازيگران اصلي مديريت رشد شهري در برنامه هاي توسعه شهري کرج کدام اند و کدام يک نقش مهم تري در اين فرايند داشته اند؟ مبانينظري پراکنده روييومديريت رشدشهري الگوي پراکنده رويي از دهۀ ١٩٦٠، در گفتمان شهري به طور جدي مطرح شد و تا مدت هاي مديدي به عنوان پديده اي مختص شهرهاي آمريکايي درنظر گرفته شده است ، که به دليل وفور زمين هاي ارزان ، ساخت بيرويۀ جاده ها و توليد بيش از اندازٔە ماشين در اين کشور رخ داده است ، اما امروزه به پديده اي جهاني تبديل شده که بيشتر شهرهاي کشورهاي جهان و به ويژه کشورهاي درحال توسعه با آن روبه رو بوده است (٧٦٦ :٢٠١٠ ,Hutchison).
هدف دوم شناسايي موضع گيري هريک از بازيگران نسبت به اهداف ، اولويت ها يا مسائل کليدي است و براي رسيدن به اين هدف از ماتريس دوبخشي استفاده مي شود (طالبيان و همکاران ، ١٣٩٥: ٥).
First National Conference on Geography, Urban Planning and Sustainable Development, Koomesh Environmental Society, University of Aviation Industry, Tehran.