چکیده:
مشروعیت اقدامات درمانی، مشروط به رضایت آگاهانۀ بیمار است و در راستای تأمین أخذ رضایت آگاهانه از بیمار، حقوق پزشکی «تعهد اطلاعرسانی» را در زمرۀ تکالیف پزشک بهرسمیت شناخته است. این تکلیف صرفاً منحصر به ارائۀ اطلاعات به شخص بیمار نیست، بلکه علیرغم اصل رازداری در حقوق پزشکی، در بسیاری از سیستمهای حقوقی این امر پذیرفته شده است که پزشک در راستای حفاظت از اشخاص غیربیمار که از ناحیۀ بیمار در معرض خطر هستند، باید هشدارهای لازم را به خود بیمار یا به اشخاص در معرض خطر ارائه دهد؛ درغیر این صورت، پزشک بابت خساراتی که به اشخاص غیربیمار وارد میشود، مسئول خواهد بود. با توجه به اینکه مسئولیت پزشک در برابر افراد غیربیمار، نخستین بار در حقوق امریکا مطرح شده و از طرفی قوانین و رویۀ قضایی ما در این زمینه دچار خلأ حقوقی است، در مقالۀ حاضر بر اساس روش توصیفی- تحلیلی به بررسی تطبیقی شرایط ایجاد اینگونه مسئولیت در حقوق امریکا و ایران پرداخته میشود تا ابعاد مختلف آن روشن گردد و پیشنهادهایی متناسب با نظام حقوقی ایران ارائه شود. مقالۀ حاضر نشان میدهد که حقوق امریکا و ایران در زمینۀ مسئولیت پزشک در برابر اشخاص غیربیمار دارای مبانی مشترک است و میتوان برای تنظیم قواعد و شرایط مسئولیت یادشده از نظام حقوقی امریکا که پیشرو در این زمینه است، بهره برد.
The legitimacy of medical treatment depends on the patient's informed consent. Medical law, therefore, recognizes the "obligation of information" as one of physician duties. This duty is not limited to informing the patient. Rather, despite the principle of confidentiality in medical law, in many legal systems, it is accepted that the physician in order to protect non-patient must give necessary warnings to the patient or to the exposed person at risk from the patient. Otherwise the physician will be responsible for any damage to non-patient. Considering that this liability been raised for the first time in American law, and on the other hand, considering that Iranian law and jurisprudence have not addressed this issue; This article, based on descriptive-analytical method, comparatively studies the conditions of such liability in US and Iranian law, in order to clarify its various dimensions and to provide suggestions for Iranian legal system. The present article shows that US and Iranian law on the liability of physicians to non-patients have common principles and the American legal system, which is a leader in this field, can be used to regulate the conditions of this liability in Iran.
خلاصه ماشینی:
نکتۀ قابل توجه اين است که تعهد پزشک به اطلاع رساني صرفا منحصر به ارائۀ اطلاعـات بـه شخص بيمار نيست ، بلکه عليرغم اصل رازداري و حفظ محرمانگي در حقوق پزشکي، ايـن امـر در بسياري از سيستم هاي حقوقي پذيرفته شده است که پزشک در راستاي حفاظت از اشخاص غيربيماري که از ناحيۀ بيمار در معرض خطر هستند، بايد اطلاعات و هشدارهاي لازم را به خود بيمار يا به اشخاص در معرض خطر ارائه دهد، وگرنه پزشـک بابـت خسـاراتي کـه بـه اشـخاص غيربيمار وارد ميشود، مسئول خواهد بود.
نکتۀ قابل توجه که در ادامه به طور مفصل به آن پرداخته خواهد شد، ايـن اسـت کـه گـاهي پزشک تعهدي بر هشدار دادن و اطلاع رساني به اشخاص ثالث غيربيمار ندارد، بلکـه در راسـتاي حمايت از سلامتي و حيات آنها، تکليف دارد که توصيه ها و هشدارهاي لازم در اين زمينه را بـه اطلاع خود شخص بيمار برساند، وگرنه در برابر شخص غيربيمـار بـراي جبـران خسـارات وارده مسئول خواهد بود.
بنابراين در حقوق امريکا، علاوه بر اينکه پزشک در برابر شخص بيمـار داراي تعهداتي است که نقض آنها موجد مسئوليت براي وي مـيشـود، نسـبت بـه سـلامتي اشـخاص غيربيماري که از ناحيۀ بيمار در معرض خطر هستند نيز متعهد به مراقبـت اسـت و بـراي ايـن منظور بايد هشدارهاي لازم را به خود بيمار، شخص غيربيمار يـا مقامـات مسـئول ارائـه دهـد، درغير اين صورت مرتکب تقصير شده است .