چکیده:
تئوری چشمانداز به دنبال تبیین چگونگی تأثیر احساسات و ترجیحات روانشناختی افراد بر شیوه تصمیمگیری آنان است. هدف این پژوهش بررسی رفتار دستکاری سود در شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران با استفاده از الگوی چهار جانبه نگرش نسبت به ریسک ارائه شده توسط تئوری چشمانداز تجمعی بود. دوره زمانی این پژوهش 6 سال، از سال 1392 الی 1397 و شامل 695 مشاهده بود. نتایج حاصل از آزمون فرضیههای پژوهش با استفاده از مدل رگرسیون لجستیک و با در نظر گرفتن میانگین عملکرد رقبا در صنعت به عنوان نقطه مرجع، بیانگر تأثیر مثبت و معنادار برآورد مدیریت از احتمال وقوع زیان نسبت به نقطه مرجع و تأثیر منفی و معنادار برآورد مدیریت از احتمال دستیابی به سود نسبت به نقطه مرجع، بر دستکاری سود بود. به عبارت دیگر، احتمال دستکاری سود در شرایطی که مدیر احتمال وقوع زیان نسبت به نقطه مرجع را بالا برآورد کند، بالاتر بوده و در شرایطی که این احتمال پایین باشد، احتمال دستکاری سود پایینتر است. همچنین، احتمال دستکاری سود در شرایطی که مدیر احتمال دستیابی به سود نسبت به نقطه مرجع را پایین برآورد کند، بالاتر بوده و در شرایطی که این احتمال بالا باشد، احتمال دستکاری سود پایینتر است. همچنین یافتههای پژوهش بر زیانگریزی مدیران دلالت داشت. از این رو، شواهد بدست آمده بیانگر این است که میتوان از تئوری چشمانداز تجمعی برای تشریح انگیزه رفتاری مدیران در دستکاری سود بهره برد.
Prospect theory explains how individuals’ feelings and preferences influence their
decision-making. The purpose of this research was to investigate earnings
manipulation incentives within companies listed in Tehran Stock Exchange using
fourfold pattern of risk attitudes provided by the cumulative prospect theory. The
period of this research was 6 years, from 2013 to 2018 and included 695
observations. Hypothesis testing using logistic regression, with the average
competitor performance within the industry as the reference point, revealed a
significant positive (vs. negative) effect of management’s loss (vs. gain) estimates
relative to the reference point on earnings manipulation. In other words, when
management’s estimate of the likelihood of loss relative to the reference point is
high (vs. low) , the likelihood of earnings manipulation increases (vs. decreases).
Furthermore, when management’s estimate of the likelihood of gain relative to the
reference point is low (vs. high) , the likelihood of earnings manipulation increases
(vs. decreases). The findings of research also provided evidence for loss-aversion
among managers. Therefore, the evidence suggests that the cumulative prospect
theory can be utilized to explain managerial incentives for earnings manipulation.
خلاصه ماشینی:
هدف این پژوهش بررسی رفتار دستکاری سود در شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران با استفاده از الگوی چهار جانبه نگرش نسبت به ریسک ارائه شده توسط تئوری چشم انداز تجمعی بود.
نتایج حاصل از آزمون فرضیه های پژوهش با استفاده از مدل رگرسیون لجستیک و با در نظر گرفتن میانگین عملکرد رقبا در صنعت به عنوان نقطه مرجع ، بیانگر تأثیر مثبت و معنادار برآورد مدیریت از احتمال وقوع زیان نسبت به نقطه مرجع و تأثیر منفی و معنادار برآورد مدیریت از احتمال دستیابی به سود نسبت به نقطه مرجع ، بر دستکاری سود بود.
این پژوهش با استفاده از مفاهیم مطرح شده در حوزه روانشناسی و اقتصاد رفتاری و با مطرح کردن دستکاری سود توسط مدیران به عنوان یک رفتار مبتنی بر ریسک منجر به گسترش دانش در حوزه ادبیات دستکاری سود میگردد و بر اهمیت کاربرد تئوری چشم انداز در حسابداری دلالت دارد.
رهروی دستجردی و همکاران (١٣٩٨) در پژوهشی به بررسی این موضوع پرداختند که آیا انگیزه های مدیران برای استفاده از روش هایی با خطر بالای تقلب در تهیه گزارش ها، از الگویی که توسط نظریه چشم انداز تجمعی ارائه شده است پیروی میکند یا خیر؟.
متغیرهای کنترلی به منظور کنترل دیگر عوامل احتمالی مؤثر بر دستکاری سود مطابق با پژوهش های پیشین (دیانتی دیلمی و ملک محمدی، ١٣٩٢؛ مقدم و قدردان ، ١٣٩٨؛ ولیان و همکاران ، ١٣٩٨) از متغیرهای اندازه شرکت ، اهرم مالی، مالکیت نهادی و استقلال هیأت مدیره به عنوان متغیر کنترلی استفاده شده است .
Investor Protection, Prospect Theory, and Earnings Management: An International Comparison of the Banking Industry.