چکیده:
برج دیدبانی چاله‌قاب در محله‌ای به نام چاله‌قاب در نیاسر قرار دارد. این برج در دورۀ قاجار از جنس خشت و در دو طبقه ساخته شد. کارکرد آن دیدبانی از شهر در مقابل اشرار، اطلاع‌رسانی و گاه دفاع از نیاسر بود. این برج تا سال 1385ش به‌صورت مخروبه و ویران در نیاسر دیده می‌شد. در میانۀ دهۀ هشتاد شمسی علاوه بر ثبت بافت تاریخی شهر در فهرست آثار ملی، طرح جامع شهر نیز آمادۀ ارائه شد. بر اساس این اسناد، همۀ آثار تاریخی می‌بایست در جهت سامان‌دهی محورهای فرهنگی و تاریخی شهر، حفاظت و مرمت می‌شدند؛ برج چاله‌قاب نیز در این چرخه قرار می‌گرفت. در این مسیر، چالشی اساسی وجود داشت و آن اینکه مرمت برج باید محلۀ چاله‌قاب و محدوده‌های تأثیرگذار نیاسر را تحت‌تأثیر قرار می‌داد و اهالی نیاسری نیز می‌بایست پس از مدتی از مواهب آن بهره‌مند می‌شدند. بر این اساس، الگوی تعادل پویا برای حفاظت برج انتخاب شد. مسئلۀ اصلی تحقیق، عدم معرفی مناسب برج چاله‌قاب و توجه به نقش آن در سامان‌دهی محلۀ چاله‌قاب و شهر تاریخی نیاسر است؛ در این خصوص دو پرسش مطرح شده است: ۱. نقش و کارکرد برج چاله‌قاب در نیاسر چه بوده است؟ ۲. کاربست الگوی تعادل پویا در مرمت برج چاله‌قاب چه کمکی به شهر نیاسر کرده است؟ با توجه به مسئلۀ تحقیق و پرسش‌های مطرح‌شده، هدف از انجام پژوهش، حفاظت از ارزش‌های موجود در محدوده‌های تأثیرگذار نیاسر تعیین شد. این پژوهش، کاربردی است و وجود منابع مادی تاریخی و اسناد مکتوب و شفاهی قدیمی، استفاده از رویکرد تفسیرگرایی و راهبرد تفسیری تاریخی روش تحقیق را توجیه می‌کند. مستندات متقن دربارۀ شناخت پیشینۀ برج چاله‌قاب وجود ندارد. اولین مستند، تصویری از دهۀ پنجاه شمسی است که در آن، برج به‌صورت ویران دیده می‌شود. منابع دیگری مانند کتب تاریخی، جغرافیای تاریخی و همچنین منابع شفاهی از قبیل استفاده از خاطرات جمعی اهالی می‌تواند در این زمینه کمک‌رسان باشد. علاوه بر آن، پراکندگی برج‌های مشابه در دشت کاشان نیز برای انجام مطالعات تطبیقی مناسب است. آگاهیرسانی به ذی‌نفعان، جامعۀ محلی و مسئولان، بخشی از فرایند پیش‌بینی‌شده در الگوی تعادل پویا محسوب می‌شود و به ایجاد مشارکت جمعی در مرمت برج منتهی می‌گردد. این الگو توانست با ارزش‌های به‌وجودآمده در حوزۀ محیطی باعث حفاظت و تداوم ارزش‌های فرهنگی و اجتماعی و سپس اقتصادی در محدوده‌های تأثیرگذار برج چاله‌قاب در شهر شود.
Chalehghab watchtower is located in Chalehghab neighborhood in Niasar. It has been built in the Qajar era and has two floors. Its function was to watch the city, to inform the people, and sometimes to defend Niasar against the villains. Until 2006, Chalehghab Tower was seen as a ruin in Niasar. The restoration of the tower could influence the Chalehghab neighborhood and Niasari People could be benefited from its restoration. Accordingly, the dynamic equilibrium model was selected to preserve this tower. The main challenges of the research were the anonymity of the Chalehghab tower and the lack of proper attention to its organizing role in Niasar; in this regard, two questions were asked: First, what was the role and function of the Chalehghab tower in Niasar? Second, how could the dynamic equilibrium model help Niasar? This study aimed to preserve the present values in Niasar. The presence of the historical material resources and the old written and oral documents justified the use of the historical interpretive strategy and it seemed necessary to answer the raised questions. Informing stakeholders, the local community, and officials as parts of the process, predicted in the dynamic equilibrium model, led to collective participation in the restoration of the tower. This model has been able to protect and preserve the cultural, social, and, thus, economic values in the effective areas of the Chalehghab Tower in the city along with the values created in the field of environment
خلاصه ماشینی:
بـدین منظـور، جامعۀ محلی و مسئولان ، استفاده از الگوی تعادل پویا را در حفاظت و مرمت از برج چاله قاب مد نظر قرار دادند تا بـه حفاظـت از ارزش هـای فرهنگـی، اجتمـاعی و اقتصـادی بـه وجودآمـده در سال های آینده امیدوار باشند.
این بنا در سال ١٣٨٥ش توسـط پایگاه میراث فرهنگی نیاسر مورد مرمت قرار گرفت اما تاکنون گزارشـی از ایـن اقـدامات منتشـر برج دیدبانی چاله قاب نیاسر؛ شناخت و مرمت نشده است .
/ / برج دیدبانی چاله قاب نیاسر؛ شناخت و مرمت با الگوی تعادل پویا تصویر ١: برج چاله قاب در سال ١٣٥٢ و موقعیت آن در بافت تاریخی نیاسر در سال ١٣٨٥ 117 جدول ١: معرفی برج های دیدبانی نیاسر و مناطق پیرامون ردیف بــــــرج تصویر نقشه / دیدبانی / / 1 مزرعۀ حسین آباد / / مزرعۀ 2 دوک / / 3 نوش آباد کاشان شناسی شمارٔە ٢ (پیاپی ٢٥) پاییز و زمستان ١٣٩٩ 118 / / آران 4 و بیدگل / / کامو 5 جوشقان ٥.
/ کاشان شناسی شمارٔە ٢ (پیاپی ٢٥) پاییز و زمستان ١٣٩٩ تصویر ٧: مجلۀ مهرنامه برای آگاهیرسانی به گروه هدف در جریان استفاده از الگوی تعادل پویا در حفاظت از برج چاله قاب 126 یافته های حاصل از امتزاج سه مؤلفه و تحلیل آن ها از طریق هم پوشانی، بـه دانـش در ارتبـاط به موضوع تبدیل شد.
(
, 
, 
)
