چکیده:
یکی از مسائل نوپیدای فقه، مسئلۀ «تغییر جنسیت» است. این امر علاوه بر تبدیل جنس فرد، زندگی حقوقی و فقهی وی را متحول می سازد. هدف از پژوهش، علاوه بر بیان سابقه این مسئله در فقه شیعه، و توضیح دیدگاه تورات، انجیل و قرآن کریم، بیان اقسام تغییر جنسیت است و آن گاه بوضوح دیدگاه امام خمینی در ابعاد مختلف آن توضیح داده شده است که شامل: جواز یا عدم جوازتغییر جنسیت، تاثیر تغییر جنسیت بر ازدواج، مهریه، نفقه، ولایت، حضانت، عناوین خانوادگی و ارث است. روش پژوهش، مراجعه به فتاوی امام خمینی در تحریر الوسیله است. به عنوان یافته پژوهش باید گفت: از نظر امام خمینی تغییر جنسیت حرام نیست، ولی موجب بطلان ازدواج سابق شده، عناوین خانوادگی را متحول ساخته و سهم الارث فرد تغییر جنسیت یافته، بر اساس جنسیت جدید است. روش تحقیق، میدانی، توصیفی و تحلیلی است. برای شناخت موضوع تغییر جنسیت، ماهیت ترانس و دوجنسی ها نیار به کار میدانی بود و برای شناخت دیدگاه امام خمینی از روش توصیفی و تحلیلی استفاده شده است.
خلاصه ماشینی:
تغییر جنسیت زمینه ساز سؤالات متعددی است؛ مانند: آیا تغییر جنسیت، جایز است؟ چنان چه یکی از زوجین یا هر دو، به جنس مخالف تبدیل شوند، آيا ازدواج هم چنان به حال خود باقی است، یا آن که آن دو، خود به خود از یکدیگر جدا میشوند، یا آن که برای جدایی از هم، لازم است عاملی مانند: طلاق و فسخ پدید آید؟ چنان چه زن، پس از ازدواج، تغییر جنسیت دهد، آیا میتواند مهریة ازدواج پیشین رامطالبه نماید؟ نیز چنان چه، مرد تغییر جنسیت دهد، آیا موظف به دادن مهریة ازدواج پیشین میباشد یا نه؟ چنان چه مرد تغییر جنسیت دهد، یا زن جنسیت خویش را تبدیل نماید، آیا در مورد نفقة زوجه تغییری حاصل میشود؟ چنان چه، مرد جنسیت خویش را تغییر دهد، آیا حق ولایت و سرپرستی کودکان را از دست میدهد؟ چنان چه مادر تغییر جنسیت دهد و به مرد تبدیل گردد، میتواند ولایت و سرپرستی کودکان را به دست آورد؟ آیا ارث، پس از تغییر جنسیت تغییر میکند؟ چنان چه، پسر تغییر جنسیت دهد و به دختر تبدیل گردد، سهم الارث او چه مقدار است؟ آیا سهم او براساس جنسیت فعلی او است، یا بر طبق جنسیت سابق سهم الارث دریافت میکند؟ همین پرسش در صورتی که دختر به پسر تبدیل گردد، نیز مطرح است، آیا سهم الارث او افزایش مییابد؟ هم چنین اگر پدر یا مادر تغییر جنسیت دهند، آیا در میزان سهم الارث آنان از فرزند مردة خویش، تغییری پیش میآید؟ مسألة عناوین خانوادگی؛ مانند: پدر، مادر، برادر، خواهر، فرزند، عمو، دایی و خاله پس از تغییر جنسیت چه وضعیتی پیدا میکند؟ هر گاه از تاریخچۀ تغییر جنسیت در ایران سخن به میان میآید، به فتوای امام خمینی که در سال 1364 صادر شده است، به عنوان «سر آغاز بحث فقهی تغییر جنسیت» در ایران اشاره میشود، در حالی که 22 سال قبل از این تاریخ، امام خمینی با صراحت تمام، مسألۀ «عدم حرمت تغییر جنسیت» و برخی مسائل دیگر را مطرح نموده بودند.