بررسی نقش مؤلفه‌های کالبدی پیاده‌مداری و پایداری ‌اجتماعی در فضاهای شهری (نمونه ‌موردی: میدان شهرداری‌رشت) مقاله

چکیده: مفهوم پیاده‌مداری در کنار پایداری ‌اجتماعی به عنوان دو رویکرد احیاکننده روح زندگی مدنی و اجتماعی با هدف بازسازی هدفمند شهرهای تخریب شده یا آسیب‌دیده به دلایل سیاسی نظیر جنگ یا دلایل اجتماعی نظیر ایجاد پیوند سازنده بین شهروندان با نگاهی به کاهش سلطه خودروها از دهه شصت میلادی کلید خورد. اما علی‌رغم وجود این دیدگاه در بین تعداد قابل توجهی از جامعه برنامه‌ریزان و طراحان شهری، در طی قرن اخیر به سبب افزایش وسعت شهرها و همچنین تراکم و کمیت خودروها، انسان‌ها اولویت خود را در برابر وسایل نقلیه از دست داده و با کمرنگ شدن هویتشان به عنوان عناصر اصلی حیات در شهر، به مرور زمان به حاشیه شهرها رانده شدند؛ رویدادی که به مرور زمان می‌تواند مفاهیمی مانند "تعاملات" و "پیوند اجتماعی" در فضاها و گره‌های اصلی شهرها را با چالش جدی مواجه نماید. هدف از این پژوهش ارزیابی پیاده‌راه فرهنگی میدان شهرداری شهر رشت به منظور تعیین سطوح پایداری اجتماعی و پیاده‌مداری و استخراج مؤلفه‌های مؤثر بر ارتقاء این دو مبحث در کنار ارائه راهکارهای نظری و عملی برای طراحی فضاهای عمومی شهری با کیفیت است. پژوهش حاضر از نوع کاربردی و روش توصیفی و شیوه پیمایشی با بهره‌گیری از مصاحبه و پرسشنامه محقق ساخت با استناد بر جامعه آماری 384 نمونه و بر اساس فرمول کوکران و جدول مورگان انجام گرفته است. با توجه به نتایج فرضیات بیان شده، مشخص گردید که سطوح پایداری اجتماعی و پیاده‌مداری در محدوده شهرداری رشت با میانگین 11/3 از 5 در وضعیت قابل قبولی قرار دارد؛ اما نکته قابل تامل در خصوص یکی از نتایج این پژوهش، حضور بیش از شصت درصد از شهروندان به منظور رفع نیازهای معیشتی و مرتبط با مشاغل بوده که کارکرد اصلی این محیط کالبدی یعنی افزایش سطح تعاملات را با چالش مواجه می‌کند. لذا هدف اصلی در چنین فضاهایی از شهر که دارای جنبه‌های قابل توجه تاریخی، فرهنگی و اجتماعی می‌باشند باید معطوف به جلب شهروندان از روی میل شخصی برای مشارکت در فضا، نه از روی اجبار و خصوصا رفع نیازهای اقتصادی و معیشتی، بلکه بصورت خودخواسته و داوطلبانه به منظور شکل‌گیری سطوح بالایی از تعاملات و پایداری اجتماعی باشد. هدفی که نهایت به نجات روح شهروندی منتج می‌شود.

Introduction: The concept of Walking-orientation” alongside Social sustainability” started as two revitalizing approaches to civic and social life with the goal of purposeful rebuild of destroyed or damaged cities due to political reasons such as war or social issues like forming a constructive bond between citizens with an insight to reduction of vehicle domination since 60s. But despite existing this thought among a significant number of urban planners and designers community, during the recent century due to the increase of city sizes as well as the density and quantity of vehicles, human beings have lost their priority over them and with their identity being diminished as the main elements of life in a city, they were pushed to the outskirt of cities over time; An event which could put concepts like interactions” and social bonding” at main spaces and nodes of the cities in a serious challenge. Methodology: The purpose of this study is to evaluate the cultural sidewalk of Rasht’s Shahrdari square in order to determine the levels of social sustainability and walking-orientation and extracting the affecting components on promoting these two subjects alongside providing theoretical and practical solutions to design high-quality urban public spaces. The present research is of practical type and descriptive and survey method, using interviews and researcher-made questionnaires based on the statistical population of 384 samples, conducted by Cochran’s formula and Morgan’s table. Results: The results show the levels of social sustainability and walking-orientation at Shahrdari square of Rasht, with an average of 3.11 out of 5, stands in an acceptable situation. However, a notable point about the results of this study is the presence of more than sixty percent of the citizens to meet the living and occupation-related needs, which challenges increasing the level of interactions as the primary function of this physical environment. Conclusion: Therefore, attracting the citizens in such spaces of a city which contain significant historical, cultural and social aspects, should be based on their personal desire to participate in these environments, not out of coercion and specifically economic and livelihood needs, but voluntarily in order to form high levels of interactions and social sustainability. An objective that ultimately leads to the salvation of the spirit of citizenship.

(به تصویر صفحه رجوع شود) تصوير ٢- ابعاد مختلف خلق فضاهاي شهري پايدار، پياده محور و با کيفيت جدول ٢- مؤلفه هاي مؤثر در طراحي فضاهاي شهري پايدار و پياده مدار احساس امنيت سازگاري سجادي و واحدي يگانه (١٣٩٦) Lawson (2013) رضايت از خدمات و امکانات تنوع اصلاني فرد و همکاران (١٣٩٦) Morris (2013) سلسله مراتب کيفيت مسکن يوسف زاده و صباغ پور (١٣٩٥) Giddens (2012) هويت مندي کيفيت دسترسي عابدي و کريمي مشاور ( ١٣٩٥) Lang (2003 & 2011) مردم مداري کيفيت منظر مافي و عبداله زاده (١٣٩٥) Gehl (1987, 2002 & 2011) عدم اختلاط ناسازگاري ها زيبايي نورپردازي توانا و نوريان (١٣٩٥) Jacobs,J (1987) کيفيت محيط کيفيت فرم و بافت وحدت و پيربابايي ( ١٣٩٥) Forsyth & Soutworth (2009) امکانات عمومي سرمايه اجتماعي حجتي (١٣٩٥) Kumar (2009) ايمني و امنيت شاخص جمعيتي نظم فر و همکاران (١٣٩٤) Nosal (2009) فعاليت پذيري فرهنگ شب جمعه پور و ابراهيمي (١٣٩٤) Brown et al.