چکیده:
یکی از مهمترین مباحث توسعه روستایی، کاهش فقر و مدیریت محیطزیست است. در طی سالهای اخیر، رویکرد معیشت پایدار یکی از بهترین روشها برای پرداختن به توانمندسازی فقرا بوده است. این رویکرد به عنوان مرکز توجه اخیر محققان توسعه به دنبال حفظ یا افزایش بهرهوری منابع، حفظ مالکیت و فعالیتهای درآمدزا برای تامین نیازهای اساسی خانوارهای روستایی است. پژوهش حاضر با هدف واکاوی شاخص معیشت پایدار روستایی با تاکید بر سرمایههای معیشتی فیزیکی، مالی، اجتماعی، انسانی و محیطی در شهرستان سراوان صورت گرفت. این پژوهش از نظر هدف کاربردی و به روش پیمایشی انجام شد. ابزار گردآوری اطلاعات، پرسشنامهای محقق ساخته بود که به شکل چهره به چهره تکمیل گردید. روایی پرسشنامه با بهرهگیری از پانل متخصصان توسعه روستایی مورد تایید قرار گرفت. نمونه آماری متشکل از هفت نفر از کارشناسان فرمانداری شهرستان سراوان بودند که با بهرهگیری از تکنیک تحلیل سلسله مراتبی فازی به مقایسه زوجی وضعیت و درجه اهمیت سرمایههای معیشتی (معیارها) در بین دهستانهای شهرستان سراوان (گزیدارهای مورد بررسی) مبادرت نمودند. یافتهها نشان داد، در بین سرمایههای پنجگانه معیشت از دید پاسخگویان به ترتیب سرمایههای فیزیکی، سرمایه مالی، سرمایه اجتماعی، سرمایه انسانی و سرمایه محیطی از اولویت بالاتری برای تامین معیشت روستاییان مورد مطالعه برخوردار بودند. در نهایت، وضعیت دهستانهای مورد مطالعه بر مبنای معیارهای مورد سنجش تعیین شد. بر این مبنا، دهستان حومه حائز رتبهی اول، دهستان جالق حائز رتبه دوم و دهستانهای ناهوک، کوهک و اسفندک، گشت، کلهگان و بمپشت و کشتگان در رتبههای بعد قرار گرفتند.
One of the most important issues in rural development is poverty reduction and environmental management. In recent years, the sustainable livelihood approach has been one of the best ways to empower the poor. This approach, as a recent focus of development researchers, seeks to maintain or increase resource productivity, retain ownership, and income-generating activities to meet the basic needs of rural households. The aim of this study was to investigate the index of sustainable rural livelihood with emphasis on physical, financial, social, human and environmental livelihood capital in Saravan city. This research was conducted in terms of applied purpose and survey method. The data collection tool was a researcher-made questionnaire that was completed face to face. The validity of the questionnaire was confirmed by using a panel of rural development experts. The statistical sample consisted of seven experts of Saravan city governorate who, using fuzzy hierarchical analysis technique, compared the status and importance of livelihood capital (criteria) among the rural areas of Saravan city (selected options). Findings showed that among the five livelihood capitals, from the respondents' point of view, physical capitals, financial capital, social capital, human capital and environmental capital had a higher priority for providing livelihood of the studied villagers, respectively. Finally, the status of the studied villages was determined based on the criteria. Based on this, the suburbs were ranked first, Jaleq was ranked second, and Nahuk, Kuhak and Esfandak, Gasht, Kolehgan, Bamposht and Keshtegan were ranked second.
خلاصه ماشینی:
يافته هاي تحقيق ارزيابي پايداري کشاورزي در سطح مزرعه کوچک با استفاده از شاخص هاي امنيت معيشت پايدار حاکي از آن است که بهره وري اقتصادي و سرمايه هاي اجتماعي پايداري کشاورزي را تحت تأثير قرار داده است و با کاهش داراييهاي زمين ميزان پايداري کشاورزي نيز کاهش يافته است ( ,Sajjad ٢٠١٦ ,and Nasreen).
درجه بزرگي دو عدد فازي نسبت به هم (٢٠٠٨ ,Ertugrul and Karakasoglu) مرحله ٤: محاسبه وزن معيارها در ماتريس هاي مقايسه زوجي، بدين منظور از رابطه زير استفاده مي شود: (رجوع شود به تصویر صفحه) براي محاسبه نرخ ناسازگاري قضاوت ها از روش ساعتي و جدول شاخص هاي تصادفي ( Gogus and ١٩٩٨ ,Boucher) بهره گرفته شد.
لازم به توضيح است که ، با توجه به هدف اول پژوهش ، براي هر گزينه (دهستان ) يک جدول مقايسه زوجي تلفيق شده از نظرات در مورد سرمايه هاي معيشتي پايدار در شهرستان سراوان ترسيم گرديد که به روش FAHP به رتبه بندي عوامل هر جدول پرداخته شد (جدول ٢).
رتبه بندي دهستان ها بر اساس سرمايه فيزيکي معيشت (رجوع شود به تصویر صفحه) اوزان نهايي دهستان هاي مورد مطالعه بر مبناي معيار سرمايه انساني و رتبه بندي وضعيت آنها در جدول زير حاکي از آن است که از لحاظ سرمايه انساني ، دهستان مرکزي با وزن نرمال شده ٠/٣٧٩ حائز رتبه اول و دهستان کشتگان با وزن نرمال شده ي صفر در جايگاه آخر قرار دارد.
ارجحيت گزيدارها بر اساس سرمايه اجتماعي (رجوع شود به تصویر صفحه) واکاوي وضعيت دهستان هاي شهرستان سراوان بر مبناي سرمايه محيطي در جدول زير نشان ميدهد که از لحاظ سرمايه محيطي، دهستان ناهوک با وزن نرمال شده ٠/٢٥٨حائز رتبه اول گرديد.