چکیده:
با تغییر ماهیت و مسیر تولید ثروت و توسعه در عصر جدید به سمت خلاقیت، نوآوری و رقابت‌پذیری، جذب طبقه‌ی خلاق در دستورکار قرار گرفته است. این امر ضرورت پرداختن به رویکرد شهر خلاق در کلان‌شهرهای جهان از جمله تهران را آشکار می‌سازد. در این رابطه هدف نوشتار پیشِ رو به وضعیت‌سنجی و آسیب‌شناسی عینی (نظری) و ذهنی کلان‌شهر تهران از منظر شهر خلاق، با تاکید بر ذهنیت‌ها و اهمیت دانش عامه، و ارائه راهکارهای برنامه‌ریزانه‌ی ارتقاء آن به عنوان شهری خلاق اختصاص یافته است. این پژوهش، که در زمره‌ی پژوهش‌های ارزیابانه‌ی ترکیبی (کمی و کیفی) قرار دارد، می‌کوشد از طریق پیشنهاد مدل مفهومی متناسب با شرایط زمینه‌ای تهران، شاخص تلفیقی شهر خلاق را تدوین کرده و سپس از طریق آن به سنجش وضعیت بپردازد. مدل مفهومی پژوهش در مجموع از 26 معیار و 66 شاخص تشکیل می‌شود. نتایج به دست آمده از تحلیل‌های عینی به واسطه‌ی آمار و داده‌های رسمی نشان‌دهنده‌ی این است که تهران در رتبه‌بندی‌ها و دیدگاه‌های جهانی از وضعیت مطلوبی برخوردار نیست. در دوازده مؤلفه بررسی شده در ارزیابی ذهنی به شیوه‌ی مصاحبه با گروه‌های هدف نیز مشخص شد که مؤلفه‌های سرمایه نهادی و ساختاری، کارآفرینی و سرمایه‌گذاری و زیرساخت‌های هوشمند، دارای امتیاز پایین‌تر از 40% بوده است. مؤلفه‌های سرمایه انسانی، سرمایه خلاق و رقابت‌پذیری نیز مؤلفه‌هایی هستند که در ارزیابی‌های ذهنی، امتیاز بالاتر از متوسط کسب کرده‌اند. دستاورد این پژوهش، با شناسایی کاستی‌های شهر تهران می‌تواند نقشه‌راهی برای برنامه‌ریزی کلان‌شهر تهران از منظر اصول انگاشت شهر خلاق باشد.
With the change in wealth creation in the new era, attracting the creative class is very important and reveals the need to address the creative city approach in the world's metropolises, including Tehran. The goal of this study was to assess the objective and subjective of the Tehran metropolis from the perspective of the creative city, emphasizing on the mentality and importance of public knowledge and to provide planning solutions as a creative city. This research uses mixed methods (quantitative and qualitative) and tries to compile the integrated index of the creative city by proposing an appropriate conceptual model to the conditions of Tehran to assess the situation. The conceptual model of the study consists of 26 criteria and 66 indicators. The results show that Tehran is not in a good position in the world rankings. the twelve criteria studied in the subjective assessment by interviewing the target groups, the institutional and structural capital, entrepreneurship and investment and smart infrastructure indicators, had a score of less than 40%. The human capital, creative capital and competitiveness indicators are also components that have scored above average in subjective evaluations. The results of this study could be a roadmap for planning Tehran metropolis to reach the creative city principles.
خلاصه ماشینی:
پژوهش‌های داخلی انجام شده در این زمینه نیز متعددند: پیشنهاد چارچوب 28 مؤلفه‌ای امیری و همکاران (1398) مبتنی بر ابعاد فضایی، اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی، انسانی، ساختاری و نهادی، مدل پیشنهادی حیدری‌پور (1398) برای برنامه‌ریزی شهر خلاق صنایع‌دستی مبتنی بر نظرسنجی خبرگان، راهکارهای Creative City Creative City Creative cities: Conceptual issues and policy questions Creative cities: Conceptual issues and policy questions Beyond the Creative City: Cognitive–Cultural Capitalism and the New Urbanism Beyond the Creative City: Cognitive–Cultural Capitalism and the New Urbanism Creative cities and economic development Creative cities and economic development Creative City Creative City The creative city: A toolkit for urban innovators The creative city: A toolkit for urban innovators پور ذکریا و فدایی‌نژاد بهرامجردی (1398) نظیر رونق اقتصاد فرهنگی، افزایش تسهیلات و ارتقاء گردشگری خلاق، سرزندگی اجتماعی فضاهای عمومی و مشارکت شهروندان طبقه خلاق در توانمندسازی، مدل 14 شاخصی ملکی و شنبه‌پور (1398)، مدل 6 بعدی علیزاده و لطفی (1395) با استفاده از سه بعد شهر خلاق (اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی) و سه بعد توسعه شهری پایدار، معرفی 63 شاخص شهر خلاق با استفاده از نظرات خبرگان در پژوهش زنگنه و همکاران (1397)، رتبه‌بندی کلان‌شهرهای ایران توسط دل‌انگیزان و همکاران (1396) با استفاده از 88 شاخص، بررسی 15 شاخص بین‌المللی شهر خلاق توسط کلانتری و همکاران (1395) و استخراج 49 شاخص شهر خلاق ایرانی، تأکید حاجی حسینی و همکاران (1393) به جهش اقتصادی شهرها و پویش اقتصاد فرهنگی شهرها با جذب نخبگان، مدل 39 شاخصی زنگنه و همکاران (1395) مبتنی بر ابعاد فرهنگی-هنری و جاذبه‌های خلاق، سرمایه انسانی و تحقیق، جهانی‌شدن، فناوری و تنوع و تاب‌آوری و استفاده از مفاهیم و شاخص‌های شهر خلاق و تحلیل آن با نمونه عملی در سطح جهان توسط رحیمی و همکاران (1395) از مهم‌ترین مطالعات انجام‌شده داخلی در این زمینه به شمار می‌روند.
(
, 
, 
)
