چکیده:
گونهشناسی متناسب با تحول رسانهها همواره مورد توجه بوده است. ظهور اینترنت و به طور خاصتر شکلگیری رسانههای اجتماعی، زمینة توجه به گونههای جدیدی را فراهم کرده است. با توجه به اینکه یکی از قابلیتهای رسانههای اجتماعی ایجاد محملی برای انتشار اخبار و اطلاعات مختلف اعم از درست و نادرست است، در این مقاله تلاش شد گامی برای دستهبندی آرتیفکتهای نادرست منتشرشده در رسانههای اجتماعی از جنبة گونهشناسی برداشته شود. سوالهای مقاله این است که آیا مجموعهای از آرتیفکتهای نادرست منتشرشده در رسانههای اجتماعی میتواند گونة خاصی را به وجود آورد؟ اگر چنین گونهای شکل گرفت چه مشخصههایی دارد؟ آیا میتوان برای این گونه " زیرگونه" نیز شناسایی کرد؟ برای پاسخ به این سوالها، محتواهای نادرست (متنی ـ ویدئویی) منتشرشده در رسانههای اجتماعی بین سالهای 95 تا 98 که تارنمای صحتسنجی ویکیهواکس نادرستی آنها را تایید کرده بود (دادههای تحقیق)، با روش نقد رتوریک تحلیل شدند. نتایج این تحلیل، گونة جدیدی را تحت عنوان " ناواقعیت" با مشخصههای سبکی و ذاتی پیشنهاد میدهد. مشخصههای سبکی این گونه، بر اساس نمونة تحقیق، کوتاه بودن، روایت میانة رخداد، دارای متن و ویدئوی جداگانه با رابطة متقابل و مشخصههای ذاتی این گونه، فقدان صحت در عین درستنمایی، فقدان راه صحتسنجی در مواجهة اول، برانگیزاننده احساس و آسیبرسانی در معنای موسع هستند. همچنین چهار زیرگونة ناواقعیت، ناواقعیت خبری، ناواقعیت سرگرمکننده، ناواقعیت هنری و ناواقعیت ماورایی شناسایی شدهاند.
Typology, alongside media developments, has always been taken into consideration. The advent of the Internet, and in particular the formation of social media, has paved the way for paying further attention to new forms. Given that one of the potentials of social media is to create a platform for dissemination of news and information, both true and false, this paper is an effort to take a step to classify the false artifacts published on social media from a typological perspective. The questions brought up in this writing are whether a collection of false artifacts published on social media can create a particular species? What are the characteristics if such a species is formed? Is it possible to identify such "subspecies" as well? To answer these questions, the research data, which were false (text-video) content published on social media during the period of 2016-19 and confirmed by the WikiHooks authentication website, were analyzed, using rhetorical critique. Findings of this analysis suggest a new species called "unreality" with stylistic and intrinsic characteristics. The stylistic characteristics of this species, based on the sample of research, broadly speaking are shortness, intermediate narration of the event, have a separate text and video with the interrelationship and intrinsic characteristics of this species, lack of accuracy despite their apparent correctness, lack of validation technique at the first encounter. Also, four sub-types of unreality, Unreal news, Unreal entertaining, Unreal art and Unreal transcendent have been identified for this main species
خلاصه ماشینی:
سؤالهای مقاله این است که آیا مجموعهای از آرتیفکتهای نادرست منتشرشده در رسانههای اجتماعی میتواند گونة خاصی را به وجود آورد؟ اگر چنین گونهای شکل گرفت چه مشخصههایی دارد؟ آیا میتوان برای این گونه " زیرگونه" نیز شناسایی کرد؟ برای پاسخ به این سؤالها، محتواهای نادرست (متنی ـ ویدئویی) منتشرشده در رسانههای اجتماعی بین سالهای 95 تا 98 که تارنمای صحتسنجی ویکیهواکس نادرستی آنها را تأیید کرده بود (دادههای تحقیق)، با روش نقد رتوریک تحلیل شدند.
به این ترتیب، هدف این مقاله آن است که آرتیفکت های منتشرشده در رسانههای اجتماعی را، که محتوای نادرست دارند، دستهبندی کرده و از منظر مطالعات گونه بردارد و این سؤالها را مورد کاوش قرار دهد که آیا مجموعهای از آرتیفکتهای منتشرشده در رسانههای اجتماعی میتوانند گونة خاصی را به وجود آورند؟ اگر چنین گونهای به وجود میآورند، این گونه چه مشخصههایی دارد؟ آیا میتوان برای این گونه، " زیرگونه" نیز شناسایی کرد؟ مفاهیم اصلی با توجه به اینکه هدف این مقاله، مطالعة اطلاعات نادرست منتشرشده در رسانههای اجتماعی از منظر گونهشناسی است، مهمترین مفاهیمی که نیازمند تعریف به نظر میرسند مفهوم گونه و برخی از مفاهیم مربوط به اطلاعات نادرست مانند اخبار جعلی، اطلاعات غلط، شایعه و میم هستند.