چکیده:
فرهنگ عامه بهلحاظ گستردگی حوزه از موضوعات جذاب در شناخت عناصر مادی و معنوی اقوام و از نظر جامعهشناسی، مردمشناسی و روانشناسی مهم است. قوم ترکمن نیز بهمنزلۀ یکی از اقوام ایرانی دارای جذابیت بسیاری در تنوع این جلوههاست. میرکاظمی که سالها معلم روستاهای ترکمنصحرا بوده با کولهباری از تجربیات، دایرۀالمعارفی از این عناصر را در یورت گرد آورده است. در این پژوهش، بهشیوه کتابخانهای به استخراج این عناصر و دستهبندی آن و با روشی تحلیلی ـ توصیفی به بررسی آنها میپردازیم. از نتایج این پژوهش، تقسیم فرهنگ عامه ترکمن به عناصر مادی و معنوی است که در گذشته خاستگاه اجتماعی ـ فرهنگی بهمنزلۀ عامل مهم، بر شکل و ماهیت این عناصر هویتساز موثر بوده است. بهعلاوه، علل و عواملی چون مذهب، زبان و نژاد از درون، و محیط زیست (اقلیم)، همجواری با اقوام و سیاستهای دولتهای ایران و روس، از بیرون نیز بر آن موثر است. در قرن اخیر، با استقرار دولتها، اسکان اجباری، ایجاد ثبات و امنیت، سواد، گذر زمان، تغییر تفکر و ارتباطات دگرگونی در شکل این عناصر تسریع میشود که به بررسی و نقش آنها نیز میپردازیم. بهعلاوه، رنگ اقلیمی اثر و سبک واقعگرای آن که برآیند این عناصر و رنگ اقلیمی است به پیشبرد عناصر رمان بهویژه شخصیت و شخصیتپردازی، صحنه و صحنهپردازی، فضا و واقعیتنمایی کمک شایان کرده است.
The folk culture of the Turkmen people, which consists of material and spiritual elements, is important from the sociological, anthropological and psychological points of view. Mirkazemi has compiled an encyclopedia of these elements in Yurt. This research extracts these elements and categorizes them in a library manner and examines them in a descriptive-analytic manner. The socio-cultural origin as a key factor, and other factors such as religion, language, and race from within, and the environment, proximity to ethnic nations, and policies of the governments of Iran and Russia, also affect it from the outside. In the last century, with the establishment of governments, forced settlement, stability and security, literacy, and the passage of time, the mentality and communication have also changed through these elements, the role of which will be examined as well. The climatic color of the work and its realistic style have helped to advance the elements of the novel such as character and characterization, scene and staging, and space and verisimilitude.
خلاصه ماشینی:
جلوه هاي فرهنگ عامۀ قوم ترکمن در رمان يورت محمد دست پيشه ١، عليرضا نبيلو٢، فرهاد طهماسبي 3 (دريافت : ١٣٩٩/١٢/٢٢ پذيرش : ١٤٠٠/٠٥/١٠) چکيده فرهنگ عامه به لحاظ گستردگي حوزه از موضوعات جذاب در شناخت عناصر مادي و معنوي اقوام و از نظر جامعه شناسي، مردم شناسي و روان شناسي مهم است .
پيشينۀ پژوهش تاکنون پژوهشي براساس موضوع ما ارائه نشده و اين تحقيق از اين نظر بکر است ، ولي دربارة فرهنگ عامۀ قوم ترکمن ، کتاب ها و مقالاتي نوشته شده که هر يک از نويسندگان با زاويۀ ديد خود بدان نگريسته اند که به بعضي از مهم ترين آن ها اشاره ميشود: ١.
گلي امين (١٣٦٦) در کتاب سيري در تاريخ سياسي و اجتماعي ترکمن ها در ٣٤٥ صفحه و شش فصل ، به تاريخ سياسي ترکمن ها تا زمان نگارش کتاب ، به بحث طايفه هاي ترکمن و به عناصر معنويشان چون زبان و ادبيات ، ساز و آواز، فرهنگ عامه و اساطير پرداخته و اطلاعات جامعي از فرهنگ اين مردم ارائه کرده است .
مسکن قوم ترکمن با انواع و اجزاي دقيق آن توصيف شده که علاوه بر رنگ اقليمي، ارتباط مستقيم با مکان و زمان داستان نيز دارد که در ارائۀ تصوير روشن از اين عناصر 52 سهمي برجسته بازي ميکند که به غناي اثر افزوده و در پيش برد رمان کمک شاياني کرده است .
٥. عناصر معنوي زبان ، اسامي و واژگان ، اشعار و ترانه ها، سنت ها و آداب و رسوم ، ترکمن و طايفه ، جشن ها و اعياد از عناصر معنوي مهم اجتماعي ـ فرهنگي اين قوم است .